wtorek, 23 września 2014

Grekokatolicy w RP - najnowsze dane statystyczne NSP 2011

Tematyka statystyczna gościła na tym blogu już niejednokrotnie, poczynając od publikacji tabelki statystycznej nuncjatury warszawskiej z 1994, poprzez wpis z linkiem do statystyki wszystkich katolickich Kościołów wschodnich opracowanej przez ks. Ronalda G. Robersona, po wpisy prezentujące wyniki Narodowego Spisu Powszechnego 2011 - w odniesieniu do wszystkich wyznań oraz w odniesieniu do grekokatolików i prawosławnych.

Czas jednak płynie, GUS publikuje coraz pełniejsze dane, wypada zatem korzystać z tego i tworzyć nowe opracowania. Poniżej publikuję artykuł, który się ukazał we wrześniowym (9/2014) numerze miesięcznika "Błahowist" - najpierw czcionką ukraińską, potem polską (w transkrypcji).




                                    УГКЦ в Польщі за переписом 2011 року

                           Поява нових, більш детальних даних перепису 2011 року стосовно національно-етнічної, мовної та конфесійної приналежности населення (опублікованих на сайті ГСУ 24 квітня ц.р.), дає нагоду приглянутися ближче нашій церковній спільноті крізь призму статистики. Деякі ж із даних варто пізнати особливо під сучасну пору, коли готуємося до спільного Собору наших єпархій у Перемишлі.
                           Греко-католиків у Польщі за переписом 33 тис. 281, тобто 0,09 % населення країни. Ми - п’ята за розміром релігійна група. Випередили нас римо-католики – 87,58%  (33 млн. 728 тис. 734), православні - 0,41% (156 тис. 284), єговісти – 0,36% (137 тис. 308) та лютерани – 0,18% (70 тис. 766). На шостому місці п’ятидесятники – 0,07% (26 тис. 433). Це конфесія, яка розвивається дуже динамічно і хтозна, чи не випередить статистично УГКЦ через деякий час. На дальших місцях опинилися конфесійні спільноти, яким не пощастило в переписі досягнути числа 10 тисяч, хоча Старокатолицька Церква Маріявітів підійшла вже ось-ось до цього результату (9 тис. 990).
                         Дані про територію розселення греко-католиків не приносять суттєвої новизни, але підтверджують і «деталізують» це, про що ми знали й досі. Можна спрощено сказати, що вірні УГКЦ заселяють переважно два «пояси» - північний і південний. Обидва ці пояси складають воєвідства, які стикаються з, відповідно, північним (у т.ч. і морським) та південним кордонами РП. Абсолютна більшість греко-католиків проживає у північному поясі: у Вармінсько-Мазурському воєвістві 12 тис. 724 (38,2% від загальної кількости вірних УГКЦ в РП!), Поморському – 3 тис. 436 (10,3%), Західнопоморському – 3 тис. 926 (11,8%). Діяспора Підляського воєвідства це 169 чоловік (0,5%). Таким чином північний пояс згуртовує 60,8% греко-католиків. Південний же має менше вірних, зате більше воєвідств: Підкарпатське – 2 тис. 712 (8,1%), Малопольське – 1 тис. 660 (5%), Сілезьке – 519 (1,6%), Опольське – 227 (0,7%), Долішньосілезьке – 3 тис. 584 (10,8%). Отож у південному поясі проживає 26,2% греко-католиків Польщі. На решту країни – можемо це назвати «середнім поясом» - припадає 13% вірних. Помітніші скупчення є ще в Любуському (1 тис. 277 – 3,8%), Мазовецькому (1 тис. 394 – 4,2%), Люблинському (497 – 1,5%) та Великопольському (453 – 1,4%) воєвідствах.
                       Ці дані ставлять перед УГКЦ подвійний виклик. По-перше: як дійти до вірних, які знаходяться поза «обліком» наших парафій, проте все ж ототожнюють себе з греко-католицтвом? По-друге: чи і як удосконалювати адміністративні структури, зокрема єпархіяльний поділ? Маємо 60,8% вірних на півночі, обидва ж єпископські престоли – на півдні. Якщо нам не під силу створити 4 єпархії (див. пропозицію на ruthenus.blogspot.com від 29 серпня 2012 р.), то може варто б подумати про триподіл? Напр. титулярна Архієпархія Перемисько-Вроцлавська з 26,2% вірних південного пояса, Єпархія Кошалінсько-Ґданська з трьома північно-західними воєвідствами (Поморське, Західнопоморське, Любуське) -  25,9% вірних і митрополича Архієпархія Варшавсько-Холмська (Варшавсько-Ольштинська, Ольштинсько-Холмська, Ольштинсько-Варшавська) з рештою вірних, тобто 47,9%. Звідки дві Архієпархії? З різних причин уважаю, що митрополичий осідок мав би бути перенесений північніше – найкраще до столиці держави (яка є й великим іміграційним центром). Перемишлеві на спогад мав би лишитися почесний титул Архієпархії (як це було із Львовом у 2005-2011 рр.). Не місце тут розписуватися про аргументацію, вкажу лише, що Перемишль, попри кількасотлітню єпархіяльну традицію, традиції митрополичої не має. Натомість старовинна традиція нашої Руської (Київської) Церкви з ХV-ХХ ст. така, що митрополит мав би стояти на чолі найпотужнішої з єпархій. Такою була давня Київська, такою ж і Львівська від Антонія Ангелловича до Мирослава-Івана Любачівського. Осідок у столиці – річ, гадаю, самозрозуміла.
                      Серед вірних УГКЦ у Польщі 17 тис. 196 є жіночої статі (51,7 %), 16 тис. 86 – чоловічої (48,3%). Це не різниться суттєво від даних про все населення країни. Більш «оригінальними» є дані про поділ на жителів сіл і міст. На селі проживає 15 тис. 758 греко-католиків (47,3%), у місті ж 17 тис. 523 (52,7%). Для порівняння – серед населення Польщі загалом це відповідно 39,2% і 60,8%. Серед римо-католиків 41,5% та 58,5%. Серед православних же 39,3% і 60,7%.  Як на мене, це вказує не стільки на низький рівень міграції з села серед греко-католиків, скільки на те, що для надто великого відсотка така міграція означає втрату зв’язку з Церквою хрещення. Ніде правди діти, еміграція за кордон теж дала тут себе відчути.
                     Дуже цікаві дані про вік. Укладачі поділили опитаних у переписі на 4 групи: 1) 0-17 років (wiek przedprodukcyjny) , 2) 18-44 рр. (wiek produkcyjny mobilny), 3) з 45 р. по 59 р. (жінки) або 64 р. (чоловіки) (wiek produkcyjny niemobilny) 4) 60 р. і більше для жінок, 65 р. і більше для чоловіків (wiek poprodukcyjny). Назовімо умовно ці чотири категорії віком дитячим, молодим, середнім і старшим.
                    Серед греко-католиків дітей 4 тис. 743 (14,3%), молодих 12 тис. 393 (37,2%), середнього віку  8 тис. 211 (24,7%), старшого віку 7 тис. 934 (23,8%).
                    Як бачимо, відсоток дітей у нас значно менший, ніж відсоток «пенсіонерів». Це, звичайно, погана ознака. По всій країні, попри демографічну кризу, все ж таки дітей (18,7%) більше за «пенсіонерів»  (16,9%). Якоюсь для нас «потіхою» може бути факт, що «пенсіонери» мають перевагу над дітьми у майже всіх названих мною вище конфесійних спільнотах, не враховуючи римо-католиків і...пятидесятників. Навіть у дуже «ревних місійно» Свідків Єгови  дітей 14,6%, а людей пенсійного віку 19,3%.
                    Щоби дати уявлення про контекст наших вікових даних, пропоную нижче дані про деякі інші спільноти.
                   У Римо-Католицькій Церкві дітей 19,2%, молодих 39,2%, середнього віку 24,1%, старшого віку 17,5%.
              У Православній Церкві дітей 13,7%, молодих 37,2%, середнього віку 24,6%, старшого віку 24,5%.
              У П’ятидесятницькій Церкві (Kościół Zielonoświątkowy) дітей 23,6%, молодих 45,7%, середнього віку 21,2%, старшого віку 9,5%.
              Загалом же у Польщі дітей 18,7%, молодих 40%,  середнього віку 24,4%, старшого віку 16,9%.
             Для демографічної перспективи важливо врахувати число (відсоток) тих, від кого можемо сподіватися дітей. У великому спрощенні – це представники двох перших категорій, тобто люди у віці до 44 років уключно. Їх у Польщі 58,7%, серед римо-католиків 58,4%, у Православній Церкві 50,9%, в УГКЦ 51,5%, а серед п’ятидесятників аж 69,3%.
            Як бачимо, наші вікові показники значно гірші від загальнопольських і римо-католицьких, про п’ятидесятницькі вже й не згадуючи (тому-то цілком імовірно, що в майбутньому п’ятидесятники в Польщі випередять УГКЦ за статистикою). Наші показники наближені до даних про Православну Церкву, причому вікова структура в нас чуть краща. Це, що будучи в набагато важчій ситуації, не маючи свого відповідника Північного Підляшшя в ПАПЦ, ми змогли втримати показники не гірші від їхніх – це доказ великої живучости греко-католицької спільноти. Факт, що дітей у нас більший відсоток, можна, як здогадуюся, пояснити зокрема іншим характером подружжів з римо-католиками. Для Латинської Церкви є зовсім іншого рангу проблемою допустити змішаний шлюб, а відтак хрещення дітей, в УГКЦ, а зовсім іншого ж  у ПАПЦ. Прямо кажучи, це перше з системного боку, з точки погляду канонічного права, ніяка проблема. Варто б це дослідити соціологам: який відсоток змішаних пар вінчається і хрестить дітей у церкві (а не костелі), якщо це є пара УГКЦ-РКЦ, а який, коли ПАПЦ-РКЦ.
                            І, накінець, дані про національно-етнічну ідентифікацію. Як відомо, у переписі можна було подати одну або дві такі ідентифікації. Можливим було також не декларувати ніякої. На жаль, дані опубліковані 24 квітня ц.р. дають досить скупу картину – довідуємося з них, скільки членів даного віросповідання декларувало ідентифікацію «виключно польську», «польську і непольську», та «виключно непольську». Окрема графа таблиці присвячена особам, щодо яких не вдалося встановити ідентифікацію або які відмовилися про неї заявляти (серед греко-католиків було таких...четверо).
                  Дані про УГКЦ водночас є і не є несподіванкою. Як і слід було сподіватися, абсолютна більшість вірних заявила про «виключно непольську» ідентичність. Це, звичайно, можуть бути різні варіянти: тільки українська, тільки лемківська, лемківська і українська воднораз, та (принаймні теоретично) ще й багато інших, аби лише інших ніж польська. Отже «неполяками» задекларували себе 18 тис. 123 греко-католики, тобто 54,4% від усіх вірних. Ніяка інша релігійна організація, принаймні з-посеред тих, яких дані опубліковано 24 квітня (це конфесії, які нараховують більше 500 членів), не має більшости вірних «неполяків». Дві невеликі ісламські спільноти наблизилися до 50%, але межі половини таки не перейшли. Якщо ж ідеться про Православну Церкву, то частка «неполяків» досягла у ній 25,2%.
                  54,4% це більшість абсолютна, проте до 100% їй далеченько. Черговою групою серед вірних УГКЦ є ті, хто задекларував ідентифікацію «виключно польську». Це 8 тис. 409 осіб, тобто 25,3% (дивним чином стільки ж, що «неполяків» у ПАПЦ). Відтак ідентичність «польську і непольську» заявили 6 тис. 744 греко-католики, тобто 20,3%.  Для порівняння: серед православних «поляків» 62,6%, а «змішаних» 12,2%.
                 Зараз, у контексті близького вже Собору, варто придивитися до цих даних і, можливо, розпрощатися з деякими заяложеними стереотипами? Звичайно, можна ці дані промовчати (так найвигідніше). Можна заперечити, мовляв, це фальш і чергова польська інтрига затіяна з метою ополячення українців. Можна, прийнявши ці дані за в основному правдиві, зробити з них такий практичний висновок, що, мовляв, вірні у нас замало національно усвідомлені, отже треба ще міцніше докрутити в Церкві націонал-патріотичну шрубу, щоби «реукраїнізувати» отих 25%. Та можна поступити й у дусі власне церковному, тобто почати в душпастирській діяльності та програмуванні її церковною владою враховувати наявність у Церкві вірних інших ніж українська національностей і мов. Заклики до чого, зокрема у мовному аспекті, знайдемо в неодному протоколі передсоборних зборів.     

                                                                                    диякон Петро Сивицький 



UHKC w Polszczi za perepysom 2011 roku

Pojawa nowych, bilsz detalnych danych perepysu 2011 roku stosowno nacionalno-etnicznoji, mownoji ta konfesijnoji prynałeżnosty nasełennia (opublikowanych na sajti HSU 24 kwitnia c.r.), daje nahodu pryhlanutysia błyżcze naszij cerkownij spilnoti kriź pryzmu statystyky. Dejaki ż iz danych warto piznaty osobływo pid suczasnu poru, koły hotujemosia do spilnoho Soboru naszych jeparchij u Peremyszli.

Hreko-katołykiw u Polszczi za perepysom 33 tys. 281, tobto 0,09 % nasełennia krajiny. My - pjata za rozmirom relihijna hrupa. Wyperedyły nas rymo-katołyky – 87,58% (33 młn. 728 tys. 734), prawosławni - 0,41% (156 tys. 284), jehowisty – 0,36% (137 tys. 308) ta luterany – 0,18% (70 tys. 766). Na szostomu misci pjatydesiatnyky – 0,07% (26 tys. 433). Ce konfesija, jaka rozwywajet´sia duże dynamiczno i chtozna, czy ne wyperedyt´ statystyczno UHKC czerez dejakyj czas. Na dalszych misciach opynyłysia konfesijni spilnoty, jakym ne poszczastyło w perepysi dosiahnuty czysła 10 tysiacz, chocza Starokatołyćka Cerkwa Marijawitiw pidijszła wże oś-oś do cioho rezultatu (9 tys. 990).

 Dani pro terytoriju rozsełennia hreko-katołykiw ne prynosiat´ suttiewoji nowyzny, ałe pidtwerdżujut´ i «detalizujut´» ce, pro szczo my znały j dosi. Można sproszczeno skazaty, szczo wirni UHKC zaselajut´ pereważno dwa «pojasy» - piwnicznyj i piwdennyj. Obydwa ci pojasy składajut´ wojewidstwa, jaki stykajut´sia z, widpowidno, piwnicznym (u t.cz. i morśkym) ta piwdennym kordonamy RP. Absolutna bilszist´ hreko-katołykiw prożywaje u piwnicznomu pojasi: u Warminśko-Mazurśkomu wojewistwi 12 tys. 724 (38,2% wid zahalnoji kilkosty wirnych UHKC w RP!), Pomorśkomu – 3 tys. 436 (10,3%), Zachidnopomorśkomu – 3 tys. 926 (11,8%). Dijaspora Pidlaśkoho wojewidstwa ce 169 czołowik (0,5%). Takym czynom piwnicznyj pojas zhurtowuje 60,8% hreko-katołykiw. Piwdennyj że maje mensze wirnych, zate bilsze wojewidstw: Pidkarpatśke – 2 tys. 712 (8,1%), Małopolśke – 1 tys. 660 (5%), Siłeźke – 519 (1,6%), Opolśke – 227 (0,7%), Doliszniosiłeźke – 3 tys. 584 (10,8%). Otoż u piwdennomu pojasi prożywaje 26,2% hreko-katołykiw Polszczi. Na resztu krajiny – możemo ce nazwaty «serednim pojasom» - prypadaje 13% wirnych. Pomitniszi skupczennia je szcze w Lubuśkomu (1 tys. 277 – 3,8%), Mazowećkomu (1 tys. 394 – 4,2%), Lubłynśkomu (497 – 1,5%) ta Wełykopolśkomu (453 – 1,4%) wojewidstwach.

 Ci dani stawlat´ pered UHKC podwijnyj wykłyk. Po-persze: jak dijty do wirnych, jaki znachodiat´sia poza «oblikom» naszych parafij, prote wse ż ototożniujut´ sebe z hreko-katołyctwom? Po-druhe: czy i jak udoskonaluwaty administratywni struktury, zokrema jeparchijalnyj podił? Majemo 60,8% wirnych na piwnoczi, obydwa ż jepyskopśki prestoły – na piwdni. Jakszczo nam ne pid syłu stworyty 4 jeparchiji (dyw. propozyciju na ruthenus.blogspot.com wid 29 serpnia 2012 r.), to może warto b podumaty pro trypodił? Napr. tytularna Archijeparchija Peremyśko-Wrocławśka z 26,2% wirnych piwdennoho pojasa, Jeparchija Koszalinśko-Gdanśka z trioma piwniczno-zachidnymy wojewidstwamy (Pomorśke, Zachidnopomorśke, Lubuśke) - 25,9% wirnych i mytropołycza Archijeparchija Warszawśko-Chołmśka (Warszawśko-Olsztynśka, Olsztynśko-Chołmśka, Olsztynśko-Warszawśka) z resztoju wirnych, tobto 47,9%. Zwidky dwi Archijeparchiji? Z riznych pryczyn uważaju, szczo mytropołyczyj osidok maw by buty perenesenyj piwnicznisze – najkraszcze do stołyci derżawy (jaka je j wełykym imihracijnym centrom). Peremyszłewi na spohad maw by łyszytysia poczesnyj tytuł Archijeparchiji (jak ce buło iz Lwowom u 2005-2011 rr.). Ne misce tut rozpysuwatysia pro arhumentaciju, wkażu łysze, szczo Peremyszl, popry kilkasotlitniu jeparchijalnu tradyciju, tradyciji mytropołyczoji ne maje. Natomist´ starowynna tradycija naszoji Ruśkoji (Kyjiwśkoji) Cerkwy z CHV-CHCH st. taka, szczo mytropołyt maw by stojaty na czoli najpotużniszoji z jeparchij. Takoju buła dawnia Kyjiwśka, takoju ż i Lwiwśka wid Antonija Anhełłowycza do Myrosława-Iwana Lubacziwśkoho. Osidok u stołyci – ricz, hadaju, samozrozumiła.

Sered wirnych UHKC u Polszczi 17 tys. 196 je żinoczoji stati (51,7 %), 16 tys. 86 – czołowiczoji (48,3%). Ce ne riznyt´sia suttiewo wid danych pro wse nasełennia krajiny.

 Bilsz «oryhinalnymy» je dani pro podił na żyteliw sił i mist. Na seli prożywaje 15 tys. 758 hreko-katołykiw (47,3%), u misti ż 17 tys. 523 (52,7%). Dla poriwniannia – sered nasełennia Polszczi zahałom ce widpowidno 39,2% i 60,8%. Sered rymo-katołykiw 41,5% ta 58,5%. Sered prawosławnych że 39,3% i 60,7%. Jak na mene, ce wkazuje ne stilky na nyźkyj riweń mihraciji z seła sered hreko-katołykiw, skilky na te, szczo dla nadto wełykoho widsotka taka mihracija oznaczaje wtratu zwjazku z Cerkwoju chreszczennia. Nide prawdy dity, emihracija za kordon też dała tut sebe widczuty.

Duże cikawi dani pro wik. Układaczi podiłyły opytanych u perepysi na 4 hrupy: 1) 0-17 rokiw (wiek przedprodukcyjny) , 2) 18-44 rr. (wiek produkcyjny mobilny), 3) z 45 r. po 59 r. (żinky) abo 64 r. (czołowiky) (wiek produkcyjny niemobilny) 4) 60 r. i bilsze dla żinok, 65 r. i bilsze dla czołowikiw (wiek poprodukcyjny). Nazowimo umowno ci czotyry katehoriji wikom dytiaczym, mołodym, serednim i starszym. Sered hreko-katołykiw ditej 4 tys. 743 (14,3%), mołodych 12 tys. 393 (37,2%), serednioho wiku 8 tys. 211 (24,7%), starszoho wiku 7 tys. 934 (23,8%). Jak baczymo, widsotok ditej u nas znaczno menszyj, niż widsotok «pensioneriw». Ce, zwyczajno, pohana oznaka. Po wsij krajini, popry demohraficznu kryzu, wse ż taky ditej (18,7%) bilsze za «pensioneriw» (16,9%). Jakojuś dla nas «potichoju» może buty fakt, szczo «pensionery» majut´ perewahu nad dit´my u majże wsich nazwanych mnoju wyszcze konfesijnych spilnotach, ne wrachowujuczy rymo-katołykiw i...pjatydesiatnykiw. Nawit´ u duże «rewnych misijno» Swidkiw Jehowy ditej 14,6%, a ludej pensijnoho wiku 19,3%. Szczoby daty ujawłennia pro kontekst naszych wikowych danych, proponuju nyżcze dani pro dejaki inszi spilnoty. U Rymo-Katołyćkij Cerkwi ditej 19,2%, mołodych 39,2%, serednioho wiku 24,1%, starszoho wiku 17,5%. U Prawosławnij Cerkwi ditej 13,7%, mołodych 37,2%, serednioho wiku 24,6%, starszoho wiku 24,5%. U Pjatydesiatnyćkij Cerkwi (Kościół Zielonoświątkowy) ditej 23,6%, mołodych 45,7%, serednioho wiku 21,2%, starszoho wiku 9,5%. Zahałom że u Polszczi ditej 18,7%, mołodych 40%, serednioho wiku 24,4%, starszoho wiku 16,9%. Dla demohraficznoji perspektywy ważływo wrachuwaty czysło (widsotok) tych, wid koho możemo spodiwatysia ditej. U wełykomu sproszczenni – ce predstawnyky dwoch perszych katehorij, tobto ludy u wici do 44 rokiw ukluczno. Jich u Polszczi 58,7%, sered rymo-katołykiw 58,4%, u Prawosławnij Cerkwi 50,9%, w UHKC 51,5%, a sered pjatydesiatnykiw aż 69,3%.

Jak baczymo, naszi wikowi pokaznyky znaczno hirszi wid zahalnopolśkych i rymo-katołyćkych, pro pjatydesiatnyćki wże j ne zhadujuczy (tomu-to ciłkom imowirno, szczo w majbutniomu pjatydesiatnyky w Polszczi wyperediat´ UHKC za statystykoju). Naszi pokaznyky nabłyżeni do danych pro Prawosławnu Cerkwu, pryczomu wikowa struktura w nas czut´ kraszcza. Ce, szczo buduczy w nabahato ważczij sytuaciji, ne majuczy swoho widpowidnyka Piwnicznoho Pidlaszszia w PAPC, my zmohły wtrymaty pokaznyky ne hirszi wid jichnich – ce dokaz wełykoji żywuczosty hreko-katołyćkoji spilnoty. Fakt, szczo ditej u nas bilszyj widsotok, można, jak zdohadujusia, pojasnyty zokrema inszym charakterom podrużżiw z rymo-katołykamy. Dla Łatynśkoji Cerkwy je zowsim inszoho ranhu probłemoju dopustyty zmiszanyj szlub, a widtak chreszczennia ditej, w UHKC, a zowsim inszoho ż u PAPC. Priamo każuczy, ce persze z systemnoho boku, z toczky pohladu kanonicznoho prawa, nijaka probłema. Warto b ce doslidyty sociołoham: jakyj widsotok zmiszanych par winczajet´sia i chrestyt´ ditej u cerkwi (a ne kosteli), jakszczo ce je para UHKC-RKC, a jakyj, koły PAPC-RKC.

I, nakineć, dani pro nacionalno-etnicznu identyfikaciju. Jak widomo, u perepysi można buło podaty odnu abo dwi taki identyfikaciji. Możływym buło takoż ne dekłaruwaty nijakoji. Na żal, dani opublikowani 24 kwitnia c.r. dajut´ dosyt´ skupu kartynu – dowidujemosia z nych, skilky człeniw danoho wirospowidannia dekłaruwało identyfikaciju «wykluczno polśku», «polśku i nepolśku», ta «wykluczno nepolśku». Okrema hrafa tabłyci pryswiaczena osobam, szczodo jakych ne wdałosia wstanowyty identyfikaciju abo jaki widmowyłysia pro neji zajawlaty (sered hreko-katołykiw buło takych...czetwero).

Dani pro UHKC wodnoczas je i ne je nespodiwankoju. Jak i slid buło spodiwatysia, absolutna bilszist´ wirnych zajawyła pro «wykluczno nepolśku» identycznist´. Ce, zwyczajno, możut´ buty rizni warijanty: tilky ukrajinśka, tilky łemkiwśka, łemkiwśka i ukrajinśka wodnoraz, ta (prynajmni teoretyczno) szcze j bahato inszych, aby łysze inszych niż polśka. Otże «nepolakamy» zadekłaruwały sebe 18 tys. 123 hreko-katołyky, tobto 54,4% wid usich wirnych. Nijaka insza relihijna orhanizacija, prynajmni z-posered tych, jakych dani opublikowano 24 kwitnia (ce konfesiji, jaki narachowujut´ bilsze 500 człeniw), ne maje bilszosty wirnych «nepolakiw». Dwi newełyki isłamśki spilnoty nabłyzyłysia do 50%, ałe meżi połowyny taky ne perejszły. Jakszczo ż idet´sia pro Prawosławnu Cerkwu, to czastka «nepolakiw» dosiahła u nij 25,2%. 54,4% ce bilszist´ absolutna, prote do 100% jij dałeczeńko.

Czerhowoju hrupoju sered wirnych UHKC je ti, chto zadekłaruwaw identyfikaciju «wykluczno polśku». Ce 8 tys. 409 osib, tobto 25,3% (dywnym czynom stilky ż, szczo «nepolakiw» u PAPC).

Widtak identycznist´ «polśku i nepolśku» zajawyły 6 tys. 744 hreko-katołyky, tobto 20,3%. Dla poriwniannia: sered prawosławnych «polakiw» 62,6%, a «zmiszanych» 12,2%.

Zaraz, u konteksti błyźkoho wże Soboru, warto prydywytysia do cych danych i, możływo, rozproszczatysia z dejakymy zajałożenymy stereotypamy? Zwyczajno, można ci dani promowczaty (tak najwyhidnisze). Można zapereczyty, mowlaw, ce falsz i czerhowa polśka intryha zatijana z metoju opolaczennia ukrajinciw. Można, pryjniawszy ci dani za w osnownomu prawdywi, zrobyty z nych takyj praktycznyj wysnowok, szczo, mowlaw, wirni u nas zamało nacionalno uswidomłeni, otże treba szcze micnisze dokrutyty w Cerkwi nacionał-patriotycznu szrubu, szczoby «reukrajinizuwaty» otych 25%. Ta można postupyty j u dusi własne cerkownomu, tobto poczaty w duszpastyrśkij dijalnosti ta prohramuwanni jiji cerkownoju władoju wrachowuwaty najawnist´ u Cerkwi wirnych inszych niż ukrajinśka nacionalnostej i mow. Zakłyky do czoho, zokrema u mownomu aspekti, znajdemo w neodnomu protokoli peredsobornych zboriw.

dyjakon Petro Sywyćkyj


poniedziałek, 22 września 2014

Jak zachować (przywrócić) ektenię (za) katechumenów w Liturgii greckokatolickiej?

Tekst, który wklejam poniżej, wysłałem był niegdyś do redakcji dwumiesięcznika "Patrijarchat". W przeciwieństwie do wielu innych materiałów publikowanych na tym blogu, artykuł ten nigdy nie ukazał się drukiem. Dlaczego? Łatwo to odgadnąć z daty e-maila, do którego załączyłem tekst: 11 listopada 2004 r. Osobom, którym to nic nie mówi, zalecam poszukanie w sieci czegoś na temat Pomarańczowej Rewolucji. Jak na złość Rewolucja Godności na Euromajdanie również zbiegła się w czasie z publikacją w tym piśmie mego artykułu o godnościach honorowych kleru, przez co zupełnie go przyćmiła - a ja sam zastanawiam się, czy pisać do "Patrijarchatu" kolejne artykuły, zasadniczo już uzgodnione co do tematyki z Redaktorem Naczelnym dwumiesięcznika; w końcu konflikt w Ukrainie trwa i nie wiadomo, czy publikacja doszłaby do skutku i jaki byłby jej oddźwięk. Oczywiście, rzecz napisaną i zachowaną w komputerowej pamięci zawsze można zamieścić na blogu. ;-) 

Tak właśnie czynię z owym artykułem sprzed 10 już prawie lat. Dotyczy on kwestii, czy ektenia (litania) katechumenów, obecna w Boskiej Liturgii zarówno Jana Chryzostoma, jak też i Bazylego Wielkiego (a i w Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów również), winna być z Liturgij tych wykreślona (jak to się zresztą dzieje w wersjach skróconych, czy też nie). Opowiadam się za jej pozostawieniem (a w wersjach skróconych - przywróceniem, przynajmniej opcjonalnym) z jednoczesnymi niewielkimi zmianami redakcyjnymi, zgodnie z "linią" liturgikonu lwowskiego z 2003 r., polegającymi zasadniczo na usunięciu z tekstu aluzji do fizycznej obecności katechumenów w cerkwi na danej Liturgii. Piszę o "linii",  nie o literze, ponieważ nie wszystkie rozwiązania tego liturgikonu uważam za celne - podaję zatem swe własne propozycje.

Tekst publikuję w 2 wersjach - literami ukraińskimi oraz w transkrypcji polskiej.



Єктенія за оглашенних – як її не втратити?



Пані Олена Мацьків зі Львова у своєму дописі пз. Молитва за оглашенних (“Патріярхат” за листопад-грудень 2004 р., с. 14) визнала за доцільне заторкнути проблему присутности в нашій Божественній Літургії єктенії за оглашенних, пишучи м.ін.: (...) з нашої літургії кудись “випала” єктенія за оглашенних. Так, формально їх немає у наших храмах під час богослуження, і немає до кого священику /насправді – диякону, а священикові тільки тоді, коли Літургія правиться без диякона – д-н П.С./ звернутися з закликом: “Оглашенні, вийдіть!”.  Але чи означає цей факт, що непотрібною стала молитва цілої Церкви за тих людей, розгублених і загублених, які навмання блукають своїми стежками, прагнучи і шукаючи Живого Бога?   

Подібної думки дотримується і визначний православний богослов-літургіст о. Олександер Шмеман (+ 1983), про що можна прочитати в п’ятому розділі його книжки Євхаристія – таїнство Царства, куди й відсилаю всіх, кого цікавлять деталі поглядів о. Олександра на дане питання. 
Мені, як священнослужителеві УГКЦ, приємно відзначити, що найновіший наш україномовний служебник (Священна і Божественна Літургія святого отця нашого Йоана Золотоустого і святого отця нашого Василія Великого, Львів 2003), виданий василіянським видавництвом “Місіонер”, з передмовою Предстоятеля УГКЦ Блаженнішого Любомира, містить у собі цікаву і досить удалу спробу достосувати текст єктенії за оглашенних до сучасних обставин без того, щоб усувати її повністю з Літургії. Ось уривок з вищезгаданого служебника (с. 41-43) – рубрики подані курсивом, товстіший же друк означає, що зазначені ним слова виголошується тоді, коли в храмі є оглашенні (примітка на с. 41), тобто, іншими словами, коли оглашенних нема, дані частини літургійного тексту слід (можна?) пропустити:


 Тоді диякон:

Помоліться, оглашенні, Господеві.

Хор: Господи, помилуй.

Вірні, за оглашенних помолімся, щоб Господь помилував їх.

Хор: Господи, помилуй.

Щоб просвітив їх словом істини.

Хор: Господи, помилуй.

Відкрив їм Євангеліє правди.

Хор: Господи, помилуй.

Приєднав їх до святої Своєї соборної і апостольської Церкви.

Хор: Господи, помилуй.

Спаси, помилуй, заступи й охорони їх, Боже, Твоєю благодаттю.

Хор: Господи, помилуй.

Оглашенні, голови ваші перед Господом схиліть.

Хор: Господи, помилуй.

Молитва за оглашенних


Господи Боже наш, що на небесах живеш і на смиренних споглядаєш, що спасіння родові людському послав, єдинородного Сина Твого і Бога, Господа нашого Ісуса Христа, споглянь на рабів Твоїх оглашенних, що схилили свої шиї перед Тобою, сподоби їх у сприятливий час купелі відродження,  відпущення гріхів і одежі нетління; приєднай їх до святої своєї соборної і апостольської Церкви, і прилічи їх до вибраного Твого стада.

Виголошення:

Щоб і вони з нами славили пречесне і величне ім’я Твоє, Отця, і Сина, і Святого Духа, нині, і повсякчас, і на віки вічні.

Хор: Амінь.

Ієрей розгортає ілитон.

Диякон мовить:

Всі оглашенні, вийдіть.

Коли є другий диякон, виголошує і він:

Оглашенні, вийдіть.

Тоді знову перший:

Всі оглашенні, вийдіть.
Щоб ніхто з оглашенних не залишився. Тільки вірні, ще і ще в мирі Господеві помолімся.

Хор: Господи, помилуй.

А якщо є тільки один диякон або якщо ієрей служить без диякона, тоді мовить так:

Всі оглашенні, вийдіть; оглашенні, вийдіть; всі оглашенні, вийдіть. Щоб ніхто з оглашенних не залишився.
Тільки вірні, ще і ще в мирі Господеві помолімся.

Хор: Господи, помилуй.

Молитва вірних перша”


Як бачимо з вищенаведеного, пропозиція (припис?) служебника 2003 року дає можливість (наказує?) зберегти єктенію за оглашенних за вилученням з неї натяків на присутність у храмі на даній Службі Божій справжніх оглашенних. Це, безсумнівно, важливе і в основному влучне рішення. “В основному” – бо ж надалі залишаються деякі сумніви в цьому питанні.

По-перше, сам наведений вище текст уражає браком послідовности: коли служать два диякони, можна (треба?) пропустити всі заклики зі словом вийдіть – але не фразу Щоб ніхто з оглашенних не залишився. Цю ж фразу наш служебник дозволяє (наказує?) пропустити, коли Служба правиться з одним дияконом або без диякона взагалі. Ясно, що другий варіянт кращий – бо який сенс мало б виголошування Щоб ніхто з оглашенних не залишився зразу ж після виголосу єктенії за оглашенних? Непослідовність в цьому питанні слід мабуть визнати наслідком редакторської неохайности – цієї ж самої, яка у тексті анафори Літургії св. Василія заплодоносила дивовижною розбіжністю виголошення, що безпосередньо передує словам Христовим; перед Прийміть, їжте... маємо дав святим своїм ученикам, а перед Пийте з неї всі дав святим Своїм учням.  Бажалося б, отже, щоби в наступному виданні редактори перекладу перевірили його уважніше – заради влегшення їм цього труду варто б одночасно вилучити зі служебника зайві додатки, як “тропарі” та “служби”.

По-друге, неясною залишається канонічна підстава цієї, як би не дивитися, літургійної зміни. Чий авторитет стоїть за нею? Правда, служебник містить передмову підписану Предстоятелем УГКЦ з написом СИНОД ІЄРАРХІЇ УКРАЇНСЬКОЇ ГРЕКО-КАТОЛИЦЬКОЇ ЦЕРКВИ в заголовку – але в самій передмові нема найменшого натяку на мовні та обрядові зміни, що відрізняють найновіший служебник від т.зв. синодального перекладу 1988 року; загальні роздуми на тему “яка мова може бути літургійною” можна б помістити у вступі до абсолютно будь-якого україномовного служебника. До речі, у  1997 році Синод Єпископів УГКЦ прийняв рішення про вживання в Літургії виключно вищезгаданого синодального перекладу 1988 року – в постановах же чергових Синодів нема й натяку на введення нового українського перекладу Божественної Літургії, до того ще й з дозволом (наказом?) скорочувати єктенію за оглашенних, коли вони відсутні на відправі. Виходячи отже з проголошених синодальних постанов за 1997-2004 роки, можна дійти висновку, що служебник 2003 року, з передмовою Блаженнішого Любомира, розповсюджуваний єпархіяльними куріями, на ділі... нелегальний. Виглядає воно доволі комічно, проте питання це настільки серйозне, що вимагає офіційного з‘ясування.

По-третє, усунення єктенії оглашенних з Божественної Літургії є наслідком дозволеного (не наказаного!) скорочення Служби Божої, про яке мовиться в Літургічних постановах (“Благовісник” за 1966 р., кн. 1) і яке полягає в дозволі пропускати першу малу єктенію, другий антифон, єктенію за оглашенних, дві малі єктенії за вірних (поза першим закликом Тільки вірні... та кінцевим возгласом, що передує Херувимській Пісні) та другу – просительну – частину єктенії Сповнім... після Великого Входу. Припис з 1966 р. передбачає можливість правити Літургію або без жодних скорочень, або з усіма дозволеними пропусками – і саме цей другий варіянт здобув собі майже монопольне становище в діяспорі та, наскільки знаю, доволі поширився і в Україні. Отож для великого числа парафіяльних спільнот УГКЦ введені служебником 2003 року зміни щодо єктенії оглашенних не мають ніякого практичного значення. З цими змінами чи без них, у відправі Божественної Літургії в цих спільнотах зразу після кінцевого виголосу сугубої  єктенії (чи, евентуально, єктенії за усопших в заупокійних Літургіях) слідує заклик Тільки вірні, ще і ще в мирі Господеві помолімся.

Який вихід з цього становища? Поділяю погляд пані Олени Мацьків та покійного о. Олександра Шмемана – єктенію за оглашенних слід зберегти. Навіть у скороченій Літургії повинно бути місце для цієї єктенії, бо якщо іншим пропущеним частинам можна би поставити закид, що вони до деякої міри є повтореннями (хоча і тут можна б полемізувати) – єктенія за оглашенних ніяким чином не входить в цю категорію. Після її достосування до сучасних обставин відпадає єдиний можливий закид проти неї – закид в “номіналізмі”, у бракові реального відношення до нинішнього церковного життя.
Отож Синод Єпископів мав би ввести поправку до чинних Літургічних постанов 1966 року, доручаючи священнослужителям не пропускати єктенію за оглашенних у скорочених Літургіях і достосовуючи водночас цю єктенію до випадків, коли на відправі нема оглашенних. Це означало б узаконення Синодом нововведення поміщеного в служебнику 2003 року, причому після виголосу Щоб і вони з нами славили... мав би наступати заклик Тільки вірні, ще і ще... – який, зрештою, логічніше звучав би без початкового “тільки” (який сенс закликати до молитви “тільки вірних”, коли в храмі й так самі “тільки вірні”? – ця ж заввага стосується і сьогоднішнього тексту скороченої Літургії). Таким чином достосована до нинішніх обставин єктенія за оглашенних віднайшла б належне їй місце в нашій Службі Божій.      


диякон Петро Сивицький
м. Люблін, Польща

 

*************************************************************************

Jektenija za ohłaszennych – jak jiji ne wtratyty?

Pani Ołena Maćkiw zi Lwowa u swojemu dopysi pz. Mołytwa za ohłaszennych (“Patrijarchat” za łystopad-hrudeń 2004 r., s. 14) wyznała za docilne zatorknuty probłemu prysutnosty w naszij Bożestwennij Liturhiji jekteniji za ohłaszennych, pyszuczy m.in.: (...) z naszoji liturhiji kudyś “wypała” jektenija za ohłaszennych. Tak, formalno jich nemaje u naszych chramach pid czas bohosłużennia, i nemaje do koho swiaszczenyku /nasprawdi – dyjakonu, a swiaszczenykowi tilky todi, koły Liturhija prawyt´sia bez dyjakona – d-n P.S./ zwernutysia z zakłykom: “Ohłaszenni, wyjdit´!”. Ałe czy oznaczaje cej fakt, szczo nepotribnoju stała mołytwa ciłoji Cerkwy za tych ludej, rozhubłenych i zahubłenych, jaki nawmannia błukajut´ swojimy steżkamy, prahnuczy i szukajuczy Żywoho Boha? Podibnoji dumky dotrymujet´sia i wyznacznyj prawosławnyj bohosłow-liturhist o. Ołeksander Szmeman (+ 1983), pro szczo można proczytaty w pjatomu rozdili joho knyżky Jewcharystija – tajinstwo Carstwa, kudy j widsyłaju wsich, koho cikawlat´ detali pohladiw o. Ołeksandra na dane pytannia.

 Meni, jak swiaszczennosłużytełewi UHKC, pryjemno widznaczyty, szczo najnowiszyj nasz ukrajinomownyj służebnyk (Swiaszczenna i Bożestwenna Liturhija swiatoho otcia naszoho Joana Zołotoustoho i swiatoho otcia naszoho Wasylija Wełykoho, Lwiw 2003), wydanyj wasylijanśkym wydawnyctwom “Misioner”, z peredmowoju Predstojatela UHKC Błażenniszoho Lubomyra, mistyt´ u sobi cikawu i dosyt´ udału sprobu dostosuwaty tekst jekteniji za ohłaszennych do suczasnych obstawyn bez toho, szczob usuwaty jiji pownistiu z Liturhiji. Oś urywok z wyszczezhadanoho służebnyka (s. 41-43) – rubryky podani kursywom, towstiszyj że druk oznaczaje, szczo zaznaczeni nym słowa wyhołoszujet´sia todi, koły w chrami je ohłaszenni (prymitka na s. 41), tobto, inszymy słowamy, koły ohłaszennych nema, dani czastyny liturhijnoho tekstu slid (można?) propustyty:

Todi dyjakon:
Pomolit´sia, ohłaszenni, Hospodewi.
Chor: Hospody, pomyłuj.
Wirni, za ohłaszennych pomolimsia, szczob Hospod´ pomyłuwaw jich.
Chor: Hospody, pomyłuj.
Szczob proswityw jich słowom istyny.
Chor: Hospody, pomyłuj.
Widkryw jim Jewanhelije prawdy.
Chor: Hospody, pomyłuj.
Pryjednaw jich do swiatoji Swojeji sobornoji i apostolśkoji Cerkwy.
Chor: Hospody, pomyłuj.
Spasy, pomyłuj, zastupy j ochorony jich, Boże, Twojeju błahodattiu.
Chor: Hospody, pomyłuj.
Ohłaszenni, hołowy waszi pered Hospodom schylit´.
Chor: Hospody, pomyłuj.
Mołytwa za ohłaszennych
Hospody Boże nasz, szczo na nebesach żywesz i na smyrennych spohladajesz, szczo spasinnia rodowi ludśkomu posław, jedynorodnoho Syna Twoho i Boha, Hospoda naszoho Isusa Chrysta, spohlań na rabiw Twojich ohłaszennych, szczo schyłyły swoji szyji pered Toboju, spodoby jich u spryjatływyj czas kupeli widrodżennia, widpuszczennia hrichiw i odeżi netlinnia; pryjednaj jich do swiatoji swojeji sobornoji i apostolśkoji Cerkwy, i pryliczy jich do wybranoho Twoho stada.
Wyhołoszennia:
Szczob i wony z namy sławyły preczesne i wełyczne imja Twoje, Otcia, i Syna, i Swiatoho Ducha, nyni, i powsiakczas, i na wiky wiczni.
Chor: Amiń.
Ijerej rozhortaje iłyton.
Dyjakon mowyt´:
Wsi ohłaszenni, wyjdit´.
Koły je druhyj dyjakon, wyhołoszuje i win:
Ohłaszenni, wyjdit´.
Todi znowu perszyj:
Wsi ohłaszenni, wyjdit´. Szczob nichto z ohłaszennych ne załyszywsia. Tilky wirni, szcze i szcze w myri Hospodewi pomolimsia.
Chor: Hospody, pomyłuj.
A jakszczo je tilky odyn dyjakon abo jakszczo ijerej służyt´ bez dyjakona, todi mowyt´ tak:
Wsi ohłaszenni, wyjdit´; ohłaszenni, wyjdit´; wsi ohłaszenni, wyjdit´. Szczob nichto z ohłaszennych ne załyszywsia. Tilky wirni, szcze i szcze w myri Hospodewi pomolimsia.
Chor: Hospody, pomyłuj.
Mołytwa wirnych persza

Jak baczymo z wyszczenawedenoho, propozycija (prypys?) służebnyka 2003 roku daje możływist´ (nakazuje?) zberehty jekteniju za ohłaszennych za wyłuczenniam z neji natiakiw na prysutnist´ u chrami na danij Służbi Bożij sprawżnich ohłaszennych. Ce, bezsumniwno, ważływe i w osnownomu włuczne riszennia. “W osnownomu” – bo ż nadali załyszajut´sia dejaki sumniwy w ciomu pytanni.
Po-persze, sam nawedenyj wyszcze tekst urażaje brakom poslidownosty: koły służat´ dwa dyjakony, można (treba?) propustyty wsi zakłyky zi słowom wyjdit´ – ałe ne frazu Szczob nichto z ohłaszennych ne załyszywsia. Ciu ż frazu nasz służebnyk dozwolaje (nakazuje?) propustyty, koły Służba prawyt´sia z odnym dyjakonom abo bez dyjakona wzahali. Jasno, szczo druhyj warijant kraszczyj – bo jakyj sens mało b wyhołoszuwannia Szczob nichto z ohłaszennych ne załyszywsia zrazu ż pisla wyhołosu jekteniji za ohłaszennych? Neposlidownist´ w ciomu pytanni slid mabut´ wyznaty naslidkom redaktorśkoji neochajnosty – cijeji ż samoji, jaka u teksti anafory Liturhiji sw. Wasylija zapłodonosyła dywowyżnoju rozbiżnistiu wyhołoszennia, szczo bezposerednio pereduje słowam Chrystowym; pered Pryjmit´, jiżte... majemo daw swiatym swojim uczenykam, a pered Pyjte z neji wsi – daw swiatym Swojim uczniam. Bażałosia b, otże, szczoby w nastupnomu wydanni redaktory perekładu perewiryły joho uważnisze – zarady włehszennia jim cioho trudu warto b odnoczasno wyłuczyty zi służebnyka zajwi dodatky, jak “tropari” ta “służby”.
Po-druhe, nejasnoju załyszajet´sia kanoniczna pidstawa cijeji, jak by ne dywytysia, liturhijnoji zminy. Czyj awtorytet stojit´ za neju? Prawda, służebnyk mistyt´ peredmowu pidpysanu Predstojatełem UHKC z napysom SYNOD IJERARCHIJI UKRAJINŚKOJI HREKO-KATOŁYĆKOJI CERKWY w zahołowku – ałe w samij peredmowi nema najmenszoho natiaku na mowni ta obriadowi zminy, szczo widrizniajut´ najnowiszyj służebnyk wid t.zw. synodalnoho perekładu 1988 roku; zahalni rozdumy na temu “jaka mowa może buty liturhijnoju” można b pomistyty u wstupi do absolutno bud´-jakoho ukrajinomownoho służebnyka. Do reczi, u 1997 roci Synod Jepyskopiw UHKC pryjniaw riszennia pro wżywannia w Liturhiji wykluczno wyszczezhadanoho synodalnoho perekładu 1988 roku – w postanowach że czerhowych Synodiw nema j natiaku na wwedennia nowoho ukrajinśkoho perekładu Bożestwennoji Liturhiji, do toho szcze j z dozwołom (nakazom?) skoroczuwaty jekteniju za ohłaszennych, koły wony widsutni na widprawi. Wychodiaczy otże z prohołoszenych synodalnych postanow za 1997-2004 roky, można dijty wysnowku, szczo służebnyk 2003 roku, z peredmowoju Błażenniszoho Lubomyra, rozpowsiudżuwanyj jeparchijalnymy kurijamy, na dili... nełehalnyj. Wyhladaje wono dowoli komiczno, prote pytannia ce nastilky serjozne, szczo wymahaje oficijnoho z‘jasuwannia.
Po-tretie, usunennia jekteniji ohłaszennych z Bożestwennoji Liturhiji je naslidkom dozwołenoho (ne nakazanoho!) skoroczennia Służby Bożoji, pro jake mowyt´sia w Liturhicznych postanowach (“Błahowisnyk” za 1966 r., kn. 1) i jake polahaje w dozwoli propuskaty perszu mału jekteniju, druhyj antyfon, jekteniju za ohłaszennych, dwi mali jekteniji za wirnych (poza perszym zakłykom Tilky wirni... ta kincewym wozhłasom, szczo pereduje Cheruwymśkij Pisni) ta druhu – prosytelnu – czastynu jekteniji Spownim... pisla Wełykoho Wchodu. Prypys z 1966 r. peredbaczaje możływist´ prawyty Liturhiju abo bez żodnych skoroczeń, abo z usima dozwołenymy propuskamy – i same cej druhyj warijant zdobuw sobi majże monopolne stanowyszcze w dijaspori ta, naskilky znaju, dowoli poszyrywsia i w Ukrajini. Otoż dla wełykoho czysła parafijalnych spilnot UHKC wwedeni służebnykom 2003 roku zminy szczodo jekteniji ohłaszennych ne majut´ nijakoho praktycznoho znaczennia. Z cymy zminamy czy bez nych, u widprawi Bożestwennoji Liturhiji w cych spilnotach zrazu pisla kincewoho wyhołosu suhuboji jekteniji (czy, ewentualno, jekteniji za usopszych w zaupokijnych Liturhijach) sliduje zakłyk Tilky wirni, szcze i szcze w myri Hospodewi pomolimsia.
Jakyj wychid z cioho stanowyszcza? Podilaju pohlad pani Ołeny Maćkiw ta pokijnoho o. Ołeksandra Szmemana – jekteniju za ohłaszennych slid zberehty. Nawit´ u skoroczenij Liturhiji powynno buty misce dla cijeji jekteniji, bo jakszczo inszym propuszczenym czastynam można by postawyty zakyd, szczo wony do dejakoji miry je powtorenniamy (chocza i tut można b połemizuwaty) – jektenija za ohłaszennych nijakym czynom ne wchodyt´ w ciu katehoriju. Pisla jiji dostosuwannia do suczasnych obstawyn widpadaje jedynyj możływyj zakyd proty neji – zakyd w “nominalizmi”, u brakowi realnoho widnoszennia do nynisznioho cerkownoho żyttia. Otoż Synod Jepyskopiw maw by wwesty poprawku do czynnych Liturhicznych postanow 1966 roku, doruczajuczy swiaszczennosłużytelam ne propuskaty jekteniju za ohłaszennych u skoroczenych Liturhijach i dostosowujuczy wodnoczas ciu jekteniju do wypadkiw, koły na widprawi nema ohłaszennych. Ce oznaczało b uzakonennia Synodom nowowwedennia pomiszczenoho w służebnyku 2003 roku, pryczomu pisla wyhołosu Szczob i wony z namy sławyły... maw by nastupaty zakłyk Tilky wirni, szcze i szcze... – jakyj, zresztoju, łohicznisze zwuczaw by bez poczatkowoho “tilky” (jakyj sens zakłykaty do mołytwy “tilky wirnych”, koły w chrami j tak sami “tilky wirni”? – cia ż zawwaha stosujet´sia i siohodnisznioho tekstu skoroczenoji Liturhiji). Takym czynom dostosowana do nynisznich obstawyn jektenija za ohłaszennych widnajszła b nałeżne jij misce w naszij Służbi Bożij.

dyjakon Petro Sywyćkyj m. Lublin, Polszcza