Wobec powyższego warto, jak sądzę, ujawnić najważniejsze elementy dokumentacji tej sprawy. Na pierwszy ogień pójdą te, które mam w postaci plików-konceptów na twardym dysku własnego komputera i mogę je łatwo zamieścić. Za czas jakiś postaram się zamieścić niektóre pisma, które trzeba będzie zeskanować.
Dok. nr 1. Proboszcz Parafii Greckokatolickiej w Lublinie do Prezydenta Miasta Lublin (31.I.2011)
[pieczątka adresowa Parafii] Lublin, 31 stycznia 2011.
Szanowny Pan
Dr Krzysztof Jan ŻUK
Prezydent Miasta Lublin
Wielce Szanowny Panie Prezydencie,
W imieniu powierzonej mi Parafii pragnę niniejszym z całą mocą poprzeć protest mieszkańców os. Kalinowszczyzna przeciwko planom budowy obiektu handlowego u zbiegu ulic Unickiej i Walecznych.
Na terenie, o którym mowa (działka nr 40, obręb 42 Wiktoryn, arkusz 13, KW nr LU1I/00124204/3) w XIX wieku znajdował się cmentarz unicki czyli greckokatolicki. W roku 1875, w ramach kasaty Unii w Królestwie Polskim przez władze zaborcze rosyjskie, cmentarz przejęty został przez Kościół prawosławny. Ponieważ istniał już wówczas większy i bardziej prestiżowy cmentarz prawosławny przy dzisiejszej ul. Lipowej, cmentarz „pounicki” był wykorzystywany w niewielkim stopniu; według posiadanych przez nas wiadomości ostatnie pochówki na nim dokonane zostały w latach dwudziestych XX w. Cmentarz ów zlikwidowany został na podstawie zarządzenia PWRN w Lublinie z dnia 3 listopada 1970 r. (nr 72/476/70). Sposób, w jaki to przeprowadzono, urągał godności miejsca i czci należnej szczątkom ludzkim. Jak pisał znany historyk Robert Kuwałek, dzieci z pobliskich osiedli potrafiły bawić się piszczelami i czaszkami pochodzącymi z tego cmentarza („Miejska Gazeta Powszechna” nr 40 z 4-10.X.1997). Nadmieniam, że w latach 1945-1989 Kościół greckokatolicki w Polsce postawiony był de facto poza prawem, Parafia lubelska nie istniała, stąd też grekokatolicy lubelscy nie mieli podówczas żadnej możliwości interwencji – tym bardziej, że władze ówczesne w ogóle nie liczyły się ze zdaniem obywateli, zaś likwidowany cmentarz był oficjalnie cmentarzem prawosławnym.
Biorąc pod uwagę skandaliczny stan placu pocmentarnego, wystąpiłem dnia 30 stycznia 2002 roku z pismem do Zarządu i Rady Miasta Lublin, prosząc o zezwolenie na uporządkowanie terenu, jego ogrodzenie i symboliczne upamiętnienie dawnego cmentarza. Ówczesny wiceprezydent p. dr W. Perdeus w odpowiedzi datowanej 28 marca 2002 r. (sygn. GK.2.3.3.7093 Si-5/22a/2002) poinformował mnie, że przedmiotowy teren został przekazany Kościołowi prawosławnemu (kopie obu pism – w załączeniu). Dodam, że w sprawie tej korespondował z władzami miasta również jeden z parafian, p. [nazwisko usuwam] – jako osoba prywatna.
W związku z otwarcie nieprzyjaznym nastawieniem prawosławnej władzy diecezjalnej do naszego Kościoła (co jest faktem powszechnie znanym) zmuszeni byliśmy odstąpić od planów związanych z terenem po dawnym naszym cmentarzu. Bez zgody właściciela gruntu – na uzyskanie której nie było w istocie szans - nie mogliśmy niczego zrobić. Zmuszeni przez lata do tolerowania sytuacji, w której obszar pocmentarny był zaniedbany i służył jako nielegalne śmietnisko tudzież miejsce alkoholowych libacji – nie możemy jednak nie protestować teraz, gdy z listu grupy okolicznych mieszkańców dowiadujemy się o planach wybudowania tam supermarketu.
Podzielamy w pełni argumenty wysunięte przez grupę sygnatariuszy protestu z 22 bm. Oprócz nich mamy także własne racje, by występować przeciwko budowie supermarketu na obszarze pocmentarnym. Jak wspomniano już w piśmie z 30 stycznia 2002 r., dla części naszych wiernych właściwe upamiętnienie dawnego cmentarza stworzyłoby miejsce, w którym mogliby w sposób symboliczny czcić pamięć i modlić się za dusze bliskich, pochowanych daleko stąd (często za granicą), lub których miejsce wiecznego spoczynku w ogóle nie jest znane. Poza tym są w Lublinie osoby, których przodkowie byli na owym cmentarzu pochowani – (por. np. rozmowę z p. Dorotą Olech w Magazynie „Kuriera Lubelskiego” z 21 maja 2010 r.). Dla takich osób, niezależnie od ich dzisiejszej przynależności wyznaniowej czy opcji światopoglądowej, sprawa statusu miejsca, w którym pochowano niegdyś ich przodków, nie może być obojętna.
Szczególny charakter terenu, o którym mowa, jest również odzwierciedlony w oficjalnej dokumentacji Urzędu Miasta. Opracowany przez p. Marka Stasiaka Katalog zasobów kulturowych miasta Lublina zalicza „pozostałości” cmentarza unickiego u zbiegu Unickiej/Walecznych (poz. 517) do „strefy rekultywacji i kontynuacji tradycji”. Budowa obiektu handlowego na tym obszarze z pewnością byłaby biegunowo przeciwna postulatowi „rekultywacji”, a już zwłaszcza „kontynuacji tradycji”. W sytuacji, gdy nasze Miasto ubiega się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, przyzwolenie władz miejskich na tak skandaliczny akt barbarzyństwa byłoby szczególnie rażącym dysonansem. Ufam przeto, że władze Lublina użyją wszelkich swych prerogatyw dla zapobieżenia tak haniebnym zamiarom.
2 załączniki.
Do wiadomości:
1) JE Ks. Abp Jan Martyniak, Metropolita Przemysko-Warszawski, ul. Basztowa 13, 37-700 Przemyśl.
2) Pani [nazwisko usuwam]
3) Pani Dr Inż. Arch. Halina Landecka, Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków.
4) Pan Józef Różański, Dyrektor Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych MSWiA.
Krótki komentarz: o sprawie dowiedzieliśmy się w końcu stycznia od pewnej Pani z ul. Walecznych, która przesłała do naszej wiadomości kopię protestu z 22.I.2011 z prośbą o poparcie. Poparcia niezwłocznie udzieliliśmy. Stan naszej wiedzy na temat dziejów cmentarza był wówczas o wiele gorszy, niż dziś - autentycznie np. nie byliśmy świadomi rzymskokatolickiej genezy nekropolii (co widać w liście). Równocześnie z pismem do Prezydenta wystosowaliśmy niemalże jednobrzmiący list do śp. Arcybiskupa Lubelskiego Józefa Życińskiego (różnił się zasadniczo tylko zakończeniem) oraz ułożony w języku ukraińskim list-protest do JE Abla, Prawosławnego Arcybiskupa Lubelskiego i Chełmskiego (w tym wypadku dysponuję kserokopią wydruku z pieczęciami i podpisem, ale nie mam tekstu w formie elektronicznej, stąd też list ów zamieszczony zostanie po zeskanowaniu).
Dok. nr 2 - Fragment wniosku Parafii Greckokatolickiej w Lublinie do MPZP dla działki nr 40 u zbiegu ulic Walecznych i Unickiej (dział IV - "wnioskowane ustalenia planu") - sierpień 2011.
Jak wynika z pisma zastępcy dyrektora Archiwum Państwowego w Lublinie z 29 czerwca br. (znak: 840-158/11), skierowanego do Stowarzyszenia Ochrony Miejsc Zapomnianych, obszar działki nr 40 od co najmniej 1815 r. był cmentarzem – najpierw rzymskokatolickim, następnie wspólnym dla katolików obrządku łacińskiego i greckiego (w r. 1846 urządzono osobną kwaterę greckokatolicką, wg ówczesnej nomenklatury „grecko-unicką”), w 1867 r. stał się wyłącznie greckokatolickim, zaś po kasacie Unii w Królestwie Polskim (1875) został przez władze zaborcze rosyjskie przekazany Kościołowi prawosławnemu – jak wszystkie inne „grecko-unickie” nieruchomości w Królestwie. Choć cmentarz ten został w 1958 r. zamknięty, w 1965 r. przekazany „na rzecz i potrzeby miasta”, zaś w latach 70-ych XX w. zamieniony na skwer – to jednak wykonana przez firmę „ARCHEE Badania i Nadzory Archeologiczne” Analiza danych przedprojektowych dotyczących działki nr 40 u zbiegu ulic Unickiej i Walecznych w Lublinie z 26 maja br. wskazuje, że pod powierzchnią ziemi znajdują się nadal groby w ilości co najmniej 63. Dowodzą tego także rezultaty wyrywkowych prac archeologicznych przeprowadzonych wiosną br.
W związku z powyższym MPZP dla działki nr 40 powinien uwzględnić cmentarny charakter terenu, związanego z pochówkami lublinian trzech grup wyznaniowych: katolików rzymskich, grekokatolików i prawosławnych. Szacunek dla szczątków ludzkich i cmentarza z jednej strony, z drugiej zaś troska o zachowanie reliktów wielokulturowości Lublina – wykluczają wykorzystanie terenu pod zabudowę, czy to handlowo-usługową, czy inną (np. mieszkalną).
Przy sporządzaniu MPZP dla działki nr 40 uwzględnić należy istniejący faktycznie w terenie podział działki nr 40 na część obszarowo związaną z działką nr 39/4 (na której znajduje się Prawosławny Dom Pomocy Społecznej przy ul. Dolińskiego 1) poprzez istnienie ogrodzenia – oraz resztę, stanowiącą obszar zaniedbany. Ów faktyczny podział widać doskonale w terenie oraz na zdjęciach satelitarnych (por. zał. 2).
Wydaje się, że działka nr 40 winna zostać geodezyjnie podzielona wzdłuż linii ogrodzenia wystawionego przez Prawosławny Dom Pomocy Społecznej. Część związana z owym Domem winna pozostać nadal we władaniu Kościoła prawosławnego, jako oczywiste zaplecze ww. placówki – jedynie z zastrzeżeniem w MPZP zakazu inwestycji godzących w cmentarny charakter terenu. Natomiast pozostała część winna być – zapewne po przejęciu przez Gminę M. Lublin – uporządkowana w sposób godny miejsca świętego, jakim jest cmentarz zarówno dla katolików obu obrządków, jak też i dla prawosławnych, tzn.:
a) teren ów winien być ogrodzony w sposób uniemożliwiający wchodzenie zwierząt;
b) należy odpowiednio oznaczyć ów teren, ustawiając tablicę informującą o jego cmentarnym charakterze i
zawierającą krótkie dzieje cmentarza (wydaje się przy tym oczywiste, że cmentarz ów powinien stać się
elementem turystycznej trasy wielokulturowej, jaka już w Lublinie istnieje);
- osobna tablica zawierać winna zwięzłe przepisy porządkowe, zarówno pozytywne (obowiązek zachowania ciszy, powagi i szacunku należnego zmarłym, dbania o porządek i czystość ), jak i negatywne (zakaz przebywania osób w stanie nietrzeźwym, palenia papierosów, niszczenia zieleni i pojemników na śmieci, wyrzucania śmieci w miejscach do tego nie przeznaczonych, wypalanie śmieci, wprowadzanie psów i innych zwierząt, jeżdżenia rowerem);d) w centralnym punkcie terenu winien stanąć niewielki obelisk zwieńczony krzyżem;
e) należałoby rozważyć upamiętnienie poszczególnych grobów poprzez ustawienie prostych metalowych krzyży – dzięki badaniom georadarowym można wskazać miejsca pochówków bez konieczności odkrywkowych badań archeologicznych.
Szczegółowy projekt upamiętnienia winien być wypracowany wspólnie przez zainteresowane środowiska (tut. Parafia, Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Mikołaja na Czwartku, Stowarzyszenie Ochrony Miejsc Zapomnianych, Kościół prawosławny – acz ów ostatni czynnik poprzez dążenia do usytuowania na przedmiotowym terenie obiektu handlowo-usługowego pozbawił się chyba moralnego prawa do współdecydowania o kształcie upamiętnienia) we współpracy z czynnikami konserwatorskimi.
Należy podkreślić, że postulowane powyżej uwzględnienie faktycznego podziału działki nr 40 istotnie ograniczyłoby koszty związane z ew. wypłatą dla Parafii Prawosławnej Przemienienia Pańskiego odszkodowania lub przydziałem działki zastępczej. Dotychczasowe kalkulacje służb miejskich, zawarte w Analizie ekonomicznej zasadności przystąpienia do sporządzenie MPZP... (zał. nr 5 do uchwały RML z 30 czerwca br.), opiewały na kwotę 2 mln 900 tys. zł. - ale przy założeniu, iż przedmiotem wykupu miałaby być cała działka nr 40 w geodezyjnie wytyczonych granicach (pow. 1,2497 ha). Tymczasem już w czasie starań o przekazanie Parafii Prawosławnej działki nr 40, ówczesny proboszcz prawosławny ks. Aleksy Andrejuk w piśmie do Wojewody Lubelskiego z dnia 12 maja1993 r. (nr 29/93) napisał: „Posiadanie działki nr 40 umożliwi stworzenie na tej działce zaplecza tj. parku oraz ogrodu dla pensjonariuszy [Prawosławnego Domu Pomocy Społecznej]”. Taki obszar jest dla PDPS istotnie potrzebny, trudno spodziewać się zgody na przejęcie przez Gminę M. Lublin całej działki nr 40 (której granice przebiegają niemalże pod oknami PDPS) – z kolei poprzez ustawienie ogrodzenia kompetentne czynniki prawosławne wskazały jasno, jaki mianowicie obszar jest PDPS i jego pensjonariuszom potrzebny. Zatem geodezyjne potwierdzenie istniejącego już de facto w terenie podziału będzie w interesie zarówno strony prawosławnej, jak też i Gminy M. Lublin.
Krótki komentarz: jak wynika z wypowiedzi ks. A. Łosia, proboszcza Parafii Prawosławnej Przemienienia Pańskiego, udzielonej programowi TV Lublin "Zdarzenia" z 20 bm., "plany inwestycyjne" PPPP są właśnie takie: na części ogrodzonej zamknięty park dla PDPS, na reszcie działki - inwestycja budowlana.
Zatem w sumie plany te niewiele się różnią od naszych propozycji - z tym, że my chcemy, by swe plany inwestycyjno-komercyjne PPPP realizowała na innym terenie, zaś nie objęta ogrodzeniem PDPS część działki powinna naszym zdaniem zostać przejęta przez Miasto np. na drodze wymiany gruntów z PPPP.
Dok. nr 3 - koncept wspólnego pisma Parafii Greckokatolickiej w Lublinie, Parafii Rzymskokatolickiej pw. św. Mikołaja w Lublinie ("na Czwartku") oraz Stowarzyszenia Ochrony Miejsc Zapomnianych do Prezydenta Miasta Lublin ws. MPZP dla działki nr 40 u zbiegu ulic Walecznych i Unickiej (październik 2011)
Lublin, dnia 2011.
Pan
Krzysztof ŻUK
Prezydent Miasta Lublin
W związku z uchwałą Rady Miasta Lublin nr 169/XI/2011 z 30 czerwca br. w sprawie przystąpienia do opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru dawnego cmentarza u zbiegu ulic Walecznych i Unickiej w Lublinie (działka nr 40) pragniemy niniejszym zaproponować wypracowane wspólnie rozwiązanie konfliktu, który pojawił się wskutek kolizji planów inwestycyjnych właściciela ww. działki z charakterem terenu, jako dawnego cmentarza trzech wyznań (rzymskokatolickiego, unickiego czyli greckokatolickiego i prawosławnego), reliktu wielokulturowości Lublina oraz jednej z ostatnich enklaw zieleni w okolicy.
Pragnąc pogodzić interesy zainteresowanych stron, proponujemy:
1) Dla całego obszaru obecnej działki nr 40 wprowadzić całkowity zakaz inwestycji budowlanych, obejmujący obiekty zarówno handlowo-usługowe, jak też i mieszkaniowe itp.
2) Obszar części działki nr 40, obecnie wykorzystywany przez Prawosławny Dom Pomocy Społecznej przy ul. Dolińskiego 1, geodezyjnie wydzielić z ww. działki według linii obecnego ogrodzenia i pozostawić obecnemu właścicielowi z zachowaniem dotychczasowego sposobu użytkowania.
3) Pozostałą część działki nr 40 przejąć na własność Gminy Miasta Lublin za odpowiednią rekompensatą dla Parafii Prawosławnej – pieniężną lub w naturze;
4) Na terenie określonym w pkt. 3 powinien zostać upamiętniony dawny trójwyznaniowy cmentarz, a to poprzez:
a) ogrodzenie terenu w sposób uniemożliwiający wałęsanie się zwierząt;
b) umieszczenie w centralnym miejscu niewielkiego obelisku upamiętniającego pochowanych tam lublinian, opatrzonego symboliką trzech Kościołów (projekt obelisku winien być opracowany przez fachowców-plastyków z uwzględnieniem uwag konserwatorskich);
c) zaopatrzenie tak upamiętnionego dawnego cmentarza w tablice informacyjne, zawierające krótki rys jego dziejów oraz podstawowe przepisy porządkowe dla osób odwiedzających to miejsce.
Ponieważ proponowane powyżej rozwiązanie uwzględnia interesy wszystkich zainteresowanych stron, prowadząc do rozwiązania nabrzmiałego konfliktu społecznego, jak też i pozwala upamiętnić jedną z wcale nie tak licznych pozostałości wielokulturowego Lublina par excellence – mamy nadzieję, że nasza propozycja spotka się z przychylnością władz miejskich, a Pana Prezydenta w szczególności.
Krótki komentarz: koncept nie ma daty, ponieważ powstał jako załącznik do pisma skierowanego do PPPP (zob. dok. nr 4 - poniżej). To współsygnowane przez trzy podmioty pismo zawiera, co warto podkreślić, postulat "odpowiedniej rekompensaty" dla PPPP za przejęcie przez Miasto części działki nr 40, wyrażony expressis verbis (we wniosku Parafii Greckokatolickiej do MPZP - zob. dok. nr 2 - o odszkodowaniu pisze się jako o "ewentualnym", ponieważ samo przejęcie terenu przez Miasto traktowane jest w tamtym wniosku jako "ewentualne") celem wyraźniejszego podkreślenia przez sygnatariuszy dobrej woli w stosunku do PPPP.
Dok. nr 4 - pismo przewodnie Parafii Greckokatolickiej w Lublinie, Parafii Rzymskokatolickiej pw. św. Mikołaja w Lublinie ("na Czwartku") oraz Stowarzyszenia Ochrony Miejsc Zapomnianych do Parafii Prawosławnej Przemienienia Pańskiego w Lublinie (10.X.2011)
Lublin, dnia 10 października 2011.
Parafia Greckokatolicka p.w. Narodzenia NMP
20-803 Lublin, al. Warszawska 71
Parafia Rzymskokatolicka p.w. Św. Mikołaja
20-124 Lublin, ul. Ks. M. Słowikowskiego 1
Stowarzyszenie Ochrony Miejsc Zapomnianych
[adres usuwam]
Parafia Prawosławna
Przemienienia Pańskiego
w L u b l i n i e
Przesyłając w załączeniu projekt naszego wspólnego pisma do Prezydenta Miasta Lublin
w sprawie zagospodarowania działki nr 40 u zbiegu ulic Walecznych i Unickiej prosimy jednocześnie o ustosunkowanie się doń w przeciągu dwóch tygodni od dnia otrzymania. Brak reakcji uznamy za równoznaczny z wyrażeniem zgody na naszą propozycję – tym bardziej, że (jak łacno stwierdzić to może każdy bezstronny czytelnik) została ona opracowana nie tylko w duchu poszanowania dawnego cmentarza jako miejsca pochówków lublinian trzech wyznań, ale i z uwzględnieniem interesu Parafii Prawosławnej jako właściciela działki, a także Prawosławnego Domu Pomocy Społecznej i jego pensjonariuszy – użytkowników części objętej istniejącym obecnie ogrodzeniem.
Biorąc pod uwagę powyższe, liczymy na pozytywny odzew i współpracę Parafii Prawosławnej w we wspólnym dopracowaniu szczegółów upamiętnienia cmentarza, na którym wszak chowani byli także i wierni Kościoła prawosławnego.
Krótki komentarz: jak widać, sygnatariusze nie mieli zamiaru ani szkodzić interesom PPPP, ani nawet działać za jej plecami. W dobrej wierze zaproponowali PPPP porozumienie i współpracę - licząc, że podsunięcie PPPP rozwiązania pozwalającego wycofać się z afery "marketu na kościach" z twarzą i bez uszczerbku materialnego zaowocuje przyjęciem tej propozycji - jeśli nie expresse, to chociaż tacite. Za lojalność i dobrą wolę "wynagrodzeni" zostali wycinką drzew w sobotni ranek. Szkoda - i drzew, i szansy na polubowne załatwienie sprawy. Niech zatem chociaż powyższa publikacja zaświadczy przed światem, kto w tej sprawie wyciągał dłoń do zgody, a kto tę wyciągniętą dłoń demonstracyjnie zignorował.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz