Z kronikarskiego obowiązku...

...pozwolę sobie odnotować dwie dostępne online publikacje:
  
Lublin: W 2011 roku ratusz zgodził się na wycinkę 4991 drzew - podaje "Kurier Lubelski".

"Były dyrektor do prokuratury" - to z kolei tekst p. red. Sebastiana Trznadla z "Nowego Tygodnia w Lublinie".

 Niestety, "NTwL", mój ulubiony tygodnik lokalny, który zawzięcie kupuję i czytam od początku jego istnienia, publikuje w internecie artykuły dopiero wtedy, gdy zawierająca je wersja "papierowa" zniknie z kiosków. A że nowy numer gazety pojawia się w poniedziałek, artykuł red. Trznadla pochodzi z numeru 22 bm., więc nie jest "pierwszej świeżości" niestety. W numerze z 27 bm. też jest artykuł na interesujący nas temat, ale dostępny w sieci będzie zapewne za jakiś tydzień.

Oba teksty można komentować, do czego zachęcam.

PS. Nie mam pojęcia dlaczego, ale blog pojawia się w wersji majuskulnej (kapitałą), choć piszę minuskułą. W razie czego wyjaśniam: znam netykietę, nie krzyczę tutaj, to komputer wariuje (?).

Dziś Niedziela Seropustna...

...zatem od jutra wkraczamy w okres Wielkiego Postu. Przy tej okazji chciałbym wszystkim osobom zainteresowanym głębszym przeżyciem i zrozumieniem Postu polecić zaznajomienie się z dostępnymi online tekstami i nagraniami wielkopostnych celebracji.

Istnieje też możliwość nabycia niektórych związanych tematycznie z Wielkim Postem książek i nagrań w sklepie internetowym "Sofija". 
W szczególności polecam płytę CD z nagraniem Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów (śpiewa chór mniszek-studytek ze Lwowa), Wielki Kanon Pokutny św. Andrzeja z Krety (z objaśnieniami) oraz małą, wygodną dla korzystania w cerkwi książeczkę z tekstem Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów.

Oczywiście, niezastąpionym kompendium greckokatolickich tekstów liturgicznych (i nie tylko) pozostaje modlitewnik Pryjdite pokłonimsia.

Z kolei w prawosławnym sklepie internetowym Cerkiew.pl nabyć można wartościową książkę śp. ks. prof. Aleksandra Schmemanna (1921-1983), wybitnego amerykańskiego teologa prawosławnego pochodzenia rosyjskiego, zatytułowaną po prostu "Wielki Post".  

Toż samo dziełko, acz w tłumaczeniu ukraińskim, oferuje też greckokatolicka "Sofija". 

Zachęcam do lektury, słuchania, gdy jest możliwość i potrzeba - to i do kupowania, lecz nade wszystko do modlitwy, postu i czynienia jałmużny - bo na tym właśnie zasadza się sens błogosławionego okresu, w który właśnie wchodzimy.

Sprawa cmentarza Unicka/Walecznych: dokumentacja II

W internetowych dyskusjach wokół sprawy cmentarza przy Unickiej/Walecznych pojawia się czasem zarzut pod adresem protestujących przeciw "marketowi na kościach" (a teraz - także przeciw wycince drzew), sformułowany - co do sensu - mniej więcej tak: "dlaczego wam nie przeszkadzało dotąd, że teren pocmentarny (część nie objęta ogrodzeniem PDPS) jest w tragicznym stanie - a teraz nagle protestujecie?".

Otóż nie jest bynajmniej tak, jak zarzucają nam anonimowi z reguły internauci. Parafia Greckokatolicka w Lublinie już 10 lat temu próbowała interweniować u władz miejskich. Dzisiaj prezentuję odnośne pisma, które posiadam nie tylko w formie kserokopii opieczętowanego oryginału, ale i - jak się okazało - w postaci elektronicznej, zapisanej na twardym dysku starszego, dziś rzadko używanego przeze mnie komputera.



Dok. nr 5. Proboszcz Parafii Greckokatolickiej pw. Narodzenia NMP  w Lublinie do Zarządu Miasta i Rady Miejskiej w Lublinie w sprawie dawnego cmentarza przy ul. Unickiej (30 stycznia 2002).

[pieczątka adresowa Parafii]

                                                                                                                

[pieczęć wpływu Sekretariatu Prezydenta Miasta Lublina z datą "30.01.2002"]

[pieczęć wpływu Biura Rady Miejskiej w Lublinie z datą "30 STY. 2002"]                                    


                                                Lublin, 30 stycznia 2002 r.


                                                       Zarząd Miasta i Rada Miejska

                                                                 w   L u b l i n i e

          W imieniu powierzonej mi Parafii zwracam się niniejszym z uprzejmą prośbą o umożliwienie lubelskiej wspólnocie greckokatolickiej uporządkowania i ogrodzenia terenu dawnego cmentarza greckokatolickiego przy ul. Unickiej w Lublinie oraz stosownego upamiętnienia tego miejsca poprzez ustawienie tam krzyża i tablicy pamiątkowej.

                                                

                                                                  U z a s a d n i e n i e

          W roku 1695 lubelska cerkiew parafialna p.w. Przemienienia Pańskiego (obecnie katedra prawosławna przy ul. Ruskiej) wraz z miejscowym monasterem ostatecznie przeszła pod jurysdykcję chełmskiego biskupa unickiego. Na okres prawie dwustu lat stała się świątynią parafialną dla unitów, nazwanych później grekokatolikami.

          Opiekę duszpasterską nad parafianami cerkwi  Przemienienia Pańskiego sprawowali OO. Bazylianie. Posiadali oni na obszarze przylegającym do ówczesnych północnych krańców miasta posiadłość ziemską, której ślady w topografii miejskiej przetrwały po dziś dzień (ulice: Bazylianówka i Unicka). Na ziemi należącej do klasztoru bazyliańskiego, u zbiegu dzisiejszych ulic Unickiej i Walecznych, powstał unicki (greckokatolicki) cmentarz.

          Niestety, skrajnie wroga w stosunku do Kościoła greckokatolickiego polityka władz carskich doprowadziła najpierw do kasaty klasztoru OO. Bazylianów (1864), następnie zaś do przymusowego włączenia samej parafii - w ramach likwidacji unickiej diecezji chełmskiej  - do Kościoła prawosławnego (1875). Wspólnota greckokatolicka została w ten sposób wymazana z mapy wyznaniowej naszego miasta na bardzo długi okres. Jej trwałe odrodzenie i normalizacja statusu prawnego stały się możliwe dopiero po przełomie 1989 r. Nie było zatem możliwości objęcia przez grekokatolików lubelskich opieką dawnego cmentarza ich współwyznawców, ani też zapobieżenia jego postępującej degradacji i dewastacji, wreszcie zaś zniszczeniu w barbarzyński sposób podczas prowadzonych w latach siedemdziesiątych XX w. prac budowlanych. W ten sposób jedynym śladem po cmentarzu (jeśli nie liczyć nazwy ulicy) pozostał obecnie zaniedbany i zaśmiecony pas ziemi w rejonie ulic Unickiej, Walecznych i Dolińskiego.

          Ten stan rzeczy nie może być obojętny dla grekokatolików lubelskich, którzy jako współwyznawcy osób spoczywających dawniej na ww. cmentarzu mają moralne prawo i obowiązek zarazem zadbać o doprowadzenie obszaru dawnego cmentarza do porządku, zabezpieczenie go przed zaśmiecaniem i dewastacją oraz należyte upamiętnienie miejsca, w którym w dawnych wiekach znajdowały spoczynek doczesne szczątki lubelskich unitów.

          Uporządkowanie i ogrodzenie terenu, postawienie krzyża i tablicy pamiątkowej, potem zaś sprawowanie stałej opieki nad dawną nekropolią to nasz obowiązek. Liczymy przy tym, że miasto Lublin nie będzie czynić nam przeszkód w jego wypełnieniu - co więcej, mamy nadzieję, że niniejszy wniosek spotka się z życzliwością władz miejskich. Jego ewentualna realizacja stanowi przecież dla miasta szansę częściowej przynajmniej restytucji istotnego elementu kulturowej panoramy Lublina. Dzięki uporządkowaniu dawnego cmentarza wydatnie poprawi się wygląd zewnętrzny tego fragmentu miasta, obecnie będącego w opłakanym stanie. Potomkowie osób pochowanych na dawnym cmentarzu zyskają możliwość odprawiania modlitw za swych przodków i uczczenia ich pamięci w sposób godny na miejscu ich pochówku. Podobnie będą mogli czynić lublinianie, których przodkowie pochowani zostali na innych cmentarzach greckokatolickich, obecnie często zupełnie zniszczonych.

          Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe motywy, proszę o przychylne rozpatrzenie niniejszego wniosku.

                                                         z poważaniem,            

                      
    
                                                           [pieczęć: "PROBOSZCZ ks. Stefan Batruch" i podpis odręczny]

[pieczęć okrągła Parafii]




Krótki komentarz: pisząc to pismo, nie wiedzieliśmy, że teren należący do Kościoła prawosławnego sięga aż do ul. Walecznych. Sądziliśmy - jak zresztą wiele osób postronnych - że własnością prawosławnych jest ten obszar, który znalazł się wewnątrz ogrodzenia PDPS. Pozostały teren, swym ulokowaniem poza ww. ogrodzeniem tudzież stanem, w jakim się znajdował - wydawał się nam wskazywać, że jest własnością komunalną, ew. państwową lub spółdzielni mieszkaniowej (do której należy blok Walecznych 4). Dlatego właśnie zwróciliśmy się do władz miejskich właśnie.




Dok. nr 6. Proboszcz Parafii Greckokatolickiej pw. Narodzenia NMP w Lublinie do Wiceprezydenta m. Lublina dra Wiesława Perdeusa ws. doprecyzowania danych dot. dawnego cmentarza Unicka/Walecznych (8 maja 2002).

[pieczęć adresowa Parafii]                                                                                                       

                                                                                         Lublin, 8 maja 2002.

                       

                                                        Pan

                                                       Dr Wiesław Perdeus

                                                       Wiceprezydent m. Lublina

                           Wielce Szanowny Panie Prezydencie,

          Dziękuję uprzejmie za pismo z 28 marca br. (sygn. GK.2.3.3. 7093 Si-5/22a/2002). Niestety, zawarta w nim informacja o stanie prawnym terenu dawnego cmentarza greckokatolickiego jest bardzo ogólnikowa. Nie zawiera m.in. daty i oznaczenia decyzji administracyjnej, na mocy której dokonana została ostatnia zmiana właściciela. Niejasne jest określenie “Lubelska Cerkiew Prawosławna”, mogące równie dobrze odnosić się do Parafii Prawosławnej p.w. Przemienienia Pańskiego w Lublinie, jak też i do Prawosławnej Diecezji Lubelsko-Chełmskiej ze stolicą w Lublinie czy jakiejkolwiek innej jednostki organizacyjnej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, mającej siedzibę w naszym mieście. Brak także danych na temat usytuowania i wielkości przekazanej “przed kilkoma laty (...) Lubelskiej Cerkwi Prawosławnej” działki. Z pisma nie wynika także w sposób jednoznaczny, jak teren przekazany “Lubelskiej Cerkwi Prawosławnej” ma się do pierwotnego obszaru cmentarza greckokatolickiego.

          W związku z powyższym uprzejmie proszę o przesłanie odpisu odnośnej decyzji administracyjnej - aby Parafia nasza, postępując zgodnie z sugestią zawartą w Pańskim piśmie, mogła uzyskać dane potrzebne dla rozpoczęcia starań o uzyskanie zgody obecnego właściciela terenu na przeprowadzenie stosownych prac na obszarze dawnego cmentarza unickiego. Ufam, że zadeklarowana w piśmie z 28 marca życzliwość władz miejskich wobec naszych postulatów znajdzie swe odzwierciedlenie w pozytywnym załatwieniu powyższej prośby.

                                                                    

                                                    z wyrazami szacunku,

                                                                                 [podpis odręczny: "x. Stefan Batruch"]

[pieczęć okrągła Parafii]

[pieczęć wpływu Sekretariatu Wiceprezydenta Miasta Lublina z datą "08 MAJ. 2002"]


Komentarz: niestety, z oczywistych względów nie mam na twardym dysku odpowiedzi p. wiceprezydenta (z 28 marca 2002 r.), o której mowa powyżej. Zacytuję najważniejsze zdania: "Teren nieczynnego cmentarza unickiego był wprawdzie w latach 70 i 80 ubiegłego wieku we władaniu Skarbu Państwa lecz przed kilkoma laty został zwrócony Lubelskiej Cerkwi Prawosławnej, od której w końcu lat 60 był przejęty na podstawie obowiązujących wówczas przepisów. Obecnie właścicielem terenu cmentarza jest Lubelska Cerkiew Prawosławna i wszelkie zamierzenia dotyczące zagospodarowania i uporządkowania terenu winny być prowadzone za zgodą właściciela, niezależnie od racji moralnych i uwarunkowań historycznych". 
Pan Wiceprezydent oczywiście mylił się sugerując (tak przynajmniej odczytuję odnośny passus), że działka nr 40 została zwrócona Kościołowi prawosławnemu w ramach prostej rewindykacji majątku - jak dowiedzieliśmy się później, została oddana jako mienie zastępcze za działkę nr 39/2, której oddać nie można było, bo zbudowano na niej blok Walecznych 4, więc za działkę nr 39/2 (pow. 9923 mkw.) przekazano działkę nr 40 (pow. 1 ha 2497 mkw. - czyli o 25 % więcej). 
Tak czy inaczej, odpowiedź wymagała doprecyzowania. Nie łudziliśmy się, że zdołamy cokolwiek w sprawie upamiętnienia załatwić z Parafią Prawosławną Przemienienia Pańskiego. Mieliśmy jednak cichą nadzieję, że może p. wiceprezydent się myli, że może to jednak nie ta działka. W głowach nam się nie mieściło, że można przejęty teren w części ogrodzić i w miarę starannie pielęgnować, a w części - mimo cmentarnej przeszłości - pozostawić w stanie opłakanym, narażając na sukcesywną degradację. Chcieliśmy zatem wiedzieć na pewno i bez najmniejszej wątpliwości, do kogo należy teren między ogrodzeniem PDPS a ul. Walecznych. Dowiedziawszy się z kolejnego pisma p. wiceprezydenta Perdeusa (z 3 czerwca 2002 r.), do którego załączona została kserokopia decyzji Ministra-Szefa URM z 9 września 1993 r. (i korekty z 9 listopada tegoż roku), że chodzi o działkę numer 40 - sprawdziliśmy potem w Wydziale Geodezji  i Gospodarki Nieruchomościami UML, jakie są granice tej działki. Mapka wykazała niezbicie - działka nr 40 zaczyna się niemalże pod oknami PDPS (który stoi na działce nr 39/4) i sięga aż po ul. Walecznych. 
W tej sytuacji, cóż - pozostawało nam z bólem serca patrzeć na postępującą degradację terenu cmentarnego i czekać, aż stosunki między Kościołami prawosławnym a greckokatolickim unormują się na tyle, że Parafia Prawosławna, do której należy ów teren, dojrzeje do idei wspólnego upamiętnienia miejsca spoczynku lublinian obu wyznań (jak wspominałem w "dokumentacji I", do 2011 r. nie byliśmy świadomi rzymskokatolickiej genezy nekropolii). Pewnym znakiem nadziei stała się podpisana w Warszawie 16 grudnia 2008 r. umowa między UKGK a PAKP w sprawie dawnych cerkwi greckokatolickich w woj.  podkarpackim i małopolskim, przejętych po akcji "Wisła" przez Skarb Państwa i użytkowanych przez PAKP. Umowa, zapisy której znalazły następnie odzwierciedlenie w Ustawie z dnia 17 grudnia 2009 r. o uregulowaniu stanu prawnego niektórych nieruchomości pozostających we władaniu Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz. U. 2010 nr 7, poz. 43) - kończyła zadawniony spór majątkowy, którego istnieniem przedstawiciele PAKP niejednokrotnie uzasadniali swój negatywny stosunek do Kościoła greckokatolickiego i brak woli utrzymywania z UKGK normalnych stosunków, jak z innymi Kościołami w Polsce. Można było zatem spodziewać się, że i na naszym lubelskim podwórku dojdzie kiedyś do unormowania stosunków. Licząc na to, unikaliśmy zadrażnień w sprawie cmentarza: nie kierowaliśmy żadnych pism do prokuratury czy konserwatora zabytków w sprawie sposobu, w jaki obecny właściciel "dba" o dawną nekropolię; nie urządzaliśmy też na tym terenie publicznych modłów za zmarłych tam spoczywających - by nie być posądzonymi o chęć umyślnego drażnienia właściciela działki. Zmarłych pochowanych przy Unickiej/Walecznych wspominaliśmy tylko w celebracjach zadusznych u nas w cerkwi przy al. Warszawskiej, na drugim końcu miasta. 
Niestety, rachuby na normalność okazały się płonne: w styczniu 2011 r. zszokowani zostaliśmy wieścią, że obecny właściciel działki chce tam budować "market na kościach"; 4 lutego br. - kolejnego szoku dostarczyła nam wycinka drzew w sobotni ranek, mająca - w świetle pojednawczych propozycji do MPZP z 2011 r. (patrz dok. nr 2-4 w poprzednim wpisie) - charakter otwarcie i brutalnie rzuconego nam wyzwania. 
Czy to już koniec szokujących wieści?

Sprawa cmentarza Unicka/Walecznych: dokumentacja I

Sprawa wycinki drzew na dawnym cmentarzu przy Unickiej/Walecznych w Lublinie (4.II.2012) zbulwersowała sporą ilość lublinian, a publikacje prasowe dostępne w internecie doczekały się komentarzy tyleż licznych, co emocjonalnych. W części z nich ujawnił się brak wiedzy na temat zarówno samego cmentarza, jak też i działań Parafii Greckokatolickiej pw. Narodzenia NMP w Lublinie (oraz innych podmiotów) w sprawie należytego upamiętnienia tego miejsca. Niekiedy temu niedoinformowaniu towarzyszyły bezpodstawne zarzuty, także wobec ww. Parafii.

Wobec powyższego warto, jak sądzę, ujawnić najważniejsze elementy dokumentacji tej sprawy. Na pierwszy ogień pójdą te, które mam w postaci plików-konceptów na twardym dysku własnego komputera i mogę je łatwo zamieścić. Za czas jakiś postaram się zamieścić niektóre pisma, które trzeba będzie zeskanować.


Dok. nr 1. Proboszcz Parafii Greckokatolickiej w Lublinie do Prezydenta Miasta Lublin (31.I.2011)

                                                                                    

           [pieczątka adresowa Parafii]                                                                                                                                                                                                 Lublin, 31 stycznia 2011.

                                                                           Szanowny Pan

                                                                           Dr Krzysztof Jan ŻUK                           

                                                                           Prezydent Miasta Lublin 

                                           Wielce Szanowny Panie Prezydencie,

                 W imieniu powierzonej mi Parafii pragnę niniejszym z całą mocą poprzeć protest mieszkańców os. Kalinowszczyzna przeciwko planom budowy obiektu handlowego u zbiegu ulic Unickiej i Walecznych.

                  Na terenie, o którym mowa (działka nr 40, obręb 42 Wiktoryn, arkusz 13, KW nr  LU1I/00124204/3) w XIX wieku znajdował się cmentarz unicki czyli greckokatolicki. W roku 1875, w ramach kasaty Unii w Królestwie Polskim przez władze zaborcze rosyjskie, cmentarz przejęty został przez Kościół prawosławny. Ponieważ istniał już wówczas większy i bardziej prestiżowy cmentarz prawosławny przy dzisiejszej ul. Lipowej, cmentarz „pounicki” był wykorzystywany w niewielkim stopniu; według posiadanych przez nas wiadomości ostatnie pochówki na nim dokonane zostały w latach dwudziestych XX w. Cmentarz ów zlikwidowany został na podstawie zarządzenia PWRN w Lublinie z dnia 3 listopada 1970 r. (nr 72/476/70). Sposób, w jaki to przeprowadzono, urągał godności miejsca i czci należnej szczątkom ludzkim. Jak pisał znany historyk Robert Kuwałek, dzieci z pobliskich osiedli potrafiły bawić się piszczelami i czaszkami pochodzącymi z tego cmentarza („Miejska Gazeta Powszechna” nr 40 z 4-10.X.1997). Nadmieniam, że w latach 1945-1989 Kościół greckokatolicki w Polsce postawiony był de facto poza prawem, Parafia lubelska nie istniała, stąd też grekokatolicy lubelscy nie mieli podówczas żadnej możliwości interwencji – tym bardziej, że władze ówczesne w ogóle nie liczyły się ze zdaniem obywateli, zaś likwidowany cmentarz był oficjalnie cmentarzem prawosławnym.

                  Biorąc pod uwagę skandaliczny stan placu pocmentarnego, wystąpiłem dnia 30  stycznia 2002 roku z pismem do Zarządu i Rady Miasta Lublin, prosząc o zezwolenie na  uporządkowanie terenu, jego ogrodzenie i symboliczne upamiętnienie dawnego cmentarza. Ówczesny wiceprezydent p. dr W. Perdeus w odpowiedzi datowanej 28 marca 2002 r. (sygn. GK.2.3.3.7093 Si-5/22a/2002) poinformował mnie, że przedmiotowy teren został przekazany Kościołowi prawosławnemu (kopie obu pism – w załączeniu). Dodam, że w sprawie tej korespondował z władzami miasta również jeden z parafian,  p. [nazwisko usuwam] – jako osoba prywatna.

                  W związku z otwarcie nieprzyjaznym nastawieniem prawosławnej władzy diecezjalnej do naszego Kościoła (co jest faktem powszechnie znanym) zmuszeni byliśmy odstąpić od planów związanych z terenem po dawnym naszym cmentarzu. Bez zgody właściciela gruntu – na uzyskanie której nie było w istocie szans  - nie mogliśmy niczego zrobić. Zmuszeni przez lata do tolerowania sytuacji, w której obszar pocmentarny był zaniedbany i służył jako nielegalne śmietnisko tudzież miejsce alkoholowych libacji – nie możemy jednak nie protestować teraz, gdy z listu grupy okolicznych mieszkańców dowiadujemy się o planach wybudowania tam supermarketu.   

                  Podzielamy w pełni argumenty wysunięte przez grupę sygnatariuszy protestu z 22 bm. Oprócz nich mamy także własne racje, by występować przeciwko budowie supermarketu na obszarze pocmentarnym. Jak wspomniano już w piśmie z 30 stycznia 2002 r., dla części naszych wiernych właściwe upamiętnienie dawnego cmentarza stworzyłoby miejsce, w którym mogliby w sposób symboliczny czcić pamięć i modlić się za dusze bliskich, pochowanych daleko stąd (często za granicą), lub których miejsce wiecznego spoczynku w ogóle nie jest znane. Poza tym są w Lublinie osoby, których przodkowie byli na owym cmentarzu pochowani – (por. np. rozmowę z p. Dorotą Olech w Magazynie „Kuriera Lubelskiego” z 21 maja 2010 r.). Dla takich osób, niezależnie od ich dzisiejszej przynależności wyznaniowej czy opcji światopoglądowej, sprawa statusu miejsca, w którym pochowano niegdyś ich przodków,  nie może być obojętna.

                  Szczególny charakter terenu, o którym mowa, jest również odzwierciedlony w oficjalnej dokumentacji Urzędu Miasta. Opracowany przez p. Marka Stasiaka Katalog zasobów kulturowych miasta Lublina zalicza „pozostałości” cmentarza unickiego u zbiegu Unickiej/Walecznych (poz. 517) do „strefy rekultywacji i kontynuacji tradycji”.  Budowa obiektu handlowego na tym obszarze z pewnością byłaby biegunowo przeciwna postulatowi „rekultywacji”, a już zwłaszcza „kontynuacji tradycji”.  W sytuacji, gdy nasze Miasto ubiega się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, przyzwolenie władz miejskich na tak skandaliczny akt barbarzyństwa byłoby szczególnie rażącym dysonansem. Ufam przeto, że władze Lublina użyją wszelkich swych prerogatyw dla zapobieżenia tak haniebnym zamiarom.  

2 załączniki.

Do wiadomości:

1) JE Ks. Abp Jan Martyniak, Metropolita Przemysko-Warszawski, ul. Basztowa 13, 37-700 Przemyśl.

2) Pani [nazwisko usuwam]

3) Pani Dr Inż. Arch. Halina Landecka, Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

4) Pan Józef Różański, Dyrektor Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych MSWiA.

Krótki komentarz: o sprawie dowiedzieliśmy się w końcu stycznia od pewnej Pani z ul. Walecznych, która przesłała do naszej wiadomości kopię protestu z 22.I.2011 z prośbą o poparcie. Poparcia niezwłocznie udzieliliśmy. Stan naszej wiedzy na temat dziejów cmentarza był wówczas o wiele gorszy, niż dziś - autentycznie np. nie byliśmy świadomi rzymskokatolickiej genezy nekropolii (co widać w liście). Równocześnie z pismem do Prezydenta wystosowaliśmy niemalże jednobrzmiący list do śp. Arcybiskupa Lubelskiego Józefa Życińskiego (różnił się zasadniczo tylko zakończeniem) oraz ułożony w języku ukraińskim list-protest do JE Abla, Prawosławnego Arcybiskupa Lubelskiego i Chełmskiego (w tym wypadku dysponuję kserokopią wydruku z pieczęciami i podpisem, ale nie mam tekstu w formie elektronicznej, stąd też list ów zamieszczony zostanie po zeskanowaniu).


Dok. nr 2 - Fragment wniosku Parafii Greckokatolickiej w Lublinie do MPZP dla działki nr 40 u zbiegu ulic Walecznych i Unickiej (dział IV - "wnioskowane ustalenia planu") - sierpień 2011.

Jak wynika z pisma zastępcy dyrektora Archiwum Państwowego w Lublinie z 29 czerwca br. (znak: 840-158/11), skierowanego do Stowarzyszenia Ochrony Miejsc Zapomnianych, obszar działki nr 40 od co najmniej 1815 r. był cmentarzem – najpierw rzymskokatolickim, następnie wspólnym dla katolików obrządku łacińskiego i greckiego (w r. 1846 urządzono osobną kwaterę greckokatolicką, wg ówczesnej nomenklatury „grecko-unicką”), w 1867 r. stał się wyłącznie greckokatolickim, zaś po kasacie Unii w Królestwie Polskim (1875) został przez władze zaborcze rosyjskie przekazany Kościołowi prawosławnemu – jak wszystkie inne „grecko-unickie” nieruchomości w Królestwie. Choć cmentarz ten został w 1958 r. zamknięty, w 1965 r. przekazany „na rzecz i potrzeby miasta”, zaś w latach 70-ych XX w. zamieniony na skwer – to jednak wykonana przez firmę „ARCHEE Badania i Nadzory Archeologiczne” Analiza danych przedprojektowych dotyczących działki nr 40 u zbiegu ulic Unickiej i Walecznych w Lublinie z 26 maja br. wskazuje, że pod powierzchnią ziemi znajdują się nadal groby w ilości co najmniej 63. Dowodzą tego także rezultaty wyrywkowych prac archeologicznych przeprowadzonych wiosną br.

W związku z powyższym MPZP dla działki nr 40 powinien uwzględnić cmentarny charakter terenu, związanego z pochówkami lublinian trzech grup wyznaniowych: katolików rzymskich, grekokatolików i prawosławnych. Szacunek dla szczątków ludzkich i cmentarza z jednej strony, z drugiej zaś troska o zachowanie reliktów wielokulturowości Lublina – wykluczają wykorzystanie terenu pod zabudowę, czy to handlowo-usługową, czy inną (np. mieszkalną).

Przy sporządzaniu MPZP dla działki nr 40 uwzględnić należy istniejący faktycznie w terenie podział działki nr 40 na część obszarowo związaną z działką nr 39/4 (na której znajduje się Prawosławny Dom Pomocy Społecznej przy ul. Dolińskiego 1) poprzez istnienie ogrodzenia – oraz resztę, stanowiącą obszar zaniedbany. Ów faktyczny podział widać doskonale w terenie oraz na zdjęciach satelitarnych (por. zał. 2).

Wydaje się, że działka nr 40 winna zostać geodezyjnie podzielona wzdłuż linii ogrodzenia wystawionego przez Prawosławny Dom Pomocy Społecznej. Część związana z owym Domem winna pozostać nadal we władaniu Kościoła prawosławnego, jako oczywiste zaplecze ww. placówki – jedynie z zastrzeżeniem w MPZP zakazu inwestycji godzących w cmentarny charakter terenu. Natomiast pozostała część winna być – zapewne po przejęciu przez Gminę M. Lublin – uporządkowana w sposób godny miejsca świętego, jakim jest cmentarz zarówno dla katolików obu obrządków, jak też i dla prawosławnych, tzn.:

a) teren ów winien być ogrodzony w sposób uniemożliwiający wchodzenie zwierząt;

b) należy odpowiednio oznaczyć ów teren, ustawiając tablicę informującą o jego cmentarnym charakterze i

zawierającą krótkie dzieje cmentarza (wydaje się przy tym oczywiste, że cmentarz ów powinien stać się

elementem turystycznej trasy wielokulturowej, jaka już w Lublinie istnieje);

100. osobna tablica zawierać winna zwięzłe przepisy porządkowe, zarówno pozytywne (obowiązek zachowania ciszy, powagi i szacunku należnego zmarłym, dbania o porządek i czystość ), jak i negatywne (zakaz przebywania osób w stanie nietrzeźwym, palenia papierosów, niszczenia zieleni i pojemników na śmieci, wyrzucania śmieci w miejscach do tego nie przeznaczonych, wypalanie śmieci, wprowadzanie psów i innych zwierząt, jeżdżenia rowerem);
     d) w centralnym punkcie terenu winien stanąć niewielki obelisk zwieńczony krzyżem;

e) należałoby rozważyć upamiętnienie poszczególnych grobów poprzez ustawienie prostych metalowych krzyży – dzięki badaniom georadarowym można wskazać miejsca pochówków bez konieczności odkrywkowych badań archeologicznych.

Szczegółowy projekt upamiętnienia winien być wypracowany wspólnie przez zainteresowane środowiska (tut. Parafia, Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Mikołaja na Czwartku, Stowarzyszenie Ochrony Miejsc Zapomnianych, Kościół prawosławny – acz ów ostatni czynnik poprzez dążenia do usytuowania na przedmiotowym terenie obiektu handlowo-usługowego pozbawił się chyba moralnego prawa do współdecydowania o kształcie upamiętnienia) we współpracy z czynnikami konserwatorskimi.

Należy podkreślić, że postulowane powyżej uwzględnienie faktycznego podziału działki nr 40 istotnie ograniczyłoby koszty związane z ew. wypłatą dla Parafii Prawosławnej Przemienienia Pańskiego odszkodowania lub przydziałem działki zastępczej. Dotychczasowe kalkulacje służb miejskich, zawarte w Analizie ekonomicznej zasadności przystąpienia do sporządzenie MPZP... (zał. nr 5 do uchwały RML z 30 czerwca br.), opiewały na kwotę 2 mln 900 tys. zł. - ale przy założeniu, iż przedmiotem wykupu miałaby być cała działka nr 40 w geodezyjnie wytyczonych granicach (pow. 1,2497 ha). Tymczasem już w czasie starań o przekazanie Parafii Prawosławnej działki nr 40, ówczesny proboszcz prawosławny ks. Aleksy Andrejuk w piśmie do Wojewody Lubelskiego z dnia 12 maja1993 r. (nr 29/93) napisał: „Posiadanie działki nr 40 umożliwi stworzenie na tej działce zaplecza tj. parku oraz ogrodu dla pensjonariuszy [Prawosławnego Domu Pomocy Społecznej]”. Taki obszar jest dla PDPS istotnie potrzebny, trudno spodziewać się zgody na przejęcie przez Gminę M. Lublin całej działki nr 40 (której granice przebiegają niemalże pod oknami PDPS) – z kolei poprzez ustawienie ogrodzenia kompetentne czynniki prawosławne wskazały jasno, jaki mianowicie obszar jest PDPS i jego pensjonariuszom potrzebny. Zatem geodezyjne potwierdzenie istniejącego już de facto w terenie podziału będzie w interesie zarówno strony prawosławnej, jak też i Gminy M. Lublin.

Krótki komentarz: jak wynika z wypowiedzi ks. A. Łosia, proboszcza Parafii Prawosławnej Przemienienia Pańskiego, udzielonej programowi TV Lublin "Zdarzenia" z 20 bm., "plany inwestycyjne" PPPP są właśnie takie: na części ogrodzonej zamknięty park dla PDPS, na reszcie działki - inwestycja budowlana.
Zatem w sumie plany te niewiele się różnią od naszych propozycji - z tym, że my chcemy, by swe plany inwestycyjno-komercyjne PPPP realizowała na innym terenie, zaś nie objęta ogrodzeniem PDPS część działki powinna naszym zdaniem zostać przejęta przez Miasto np. na drodze wymiany gruntów z PPPP. 




Dok. nr 3 - koncept wspólnego pisma Parafii Greckokatolickiej w Lublinie, Parafii Rzymskokatolickiej pw. św. Mikołaja w Lublinie ("na Czwartku") oraz Stowarzyszenia Ochrony Miejsc Zapomnianych do Prezydenta Miasta Lublin ws. MPZP dla działki nr 40 u zbiegu ulic Walecznych i Unickiej (październik 2011)

       

                                                                                                Lublin, dnia 2011.

                                                                                           Pan

                                                                                           Krzysztof ŻUK

                                                                                           Prezydent Miasta Lublin

                                                     

                 W związku z uchwałą Rady Miasta Lublin nr 169/XI/2011 z 30 czerwca br. w sprawie przystąpienia do opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru dawnego cmentarza u zbiegu ulic Walecznych i Unickiej w Lublinie (działka nr 40) pragniemy niniejszym zaproponować wypracowane wspólnie rozwiązanie konfliktu, który pojawił się wskutek kolizji planów inwestycyjnych właściciela ww. działki z charakterem terenu, jako dawnego cmentarza trzech wyznań (rzymskokatolickiego, unickiego czyli greckokatolickiego i prawosławnego), reliktu wielokulturowości Lublina oraz jednej z ostatnich enklaw zieleni w okolicy.

                Pragnąc pogodzić interesy zainteresowanych stron, proponujemy:

1) Dla całego obszaru obecnej działki nr 40 wprowadzić całkowity zakaz inwestycji budowlanych, obejmujący obiekty zarówno handlowo-usługowe, jak też i mieszkaniowe itp.

2) Obszar części działki nr 40, obecnie wykorzystywany przez Prawosławny Dom Pomocy Społecznej przy ul. Dolińskiego 1, geodezyjnie wydzielić z ww. działki według linii obecnego ogrodzenia i pozostawić obecnemu właścicielowi z zachowaniem dotychczasowego sposobu użytkowania.

3) Pozostałą część działki nr 40 przejąć na własność Gminy Miasta Lublin za odpowiednią rekompensatą dla Parafii Prawosławnej – pieniężną lub w naturze;

4) Na terenie określonym w pkt. 3 powinien zostać upamiętniony dawny trójwyznaniowy cmentarz, a to poprzez:

a) ogrodzenie terenu w sposób uniemożliwiający wałęsanie się zwierząt;

b) umieszczenie w centralnym miejscu niewielkiego obelisku upamiętniającego pochowanych tam lublinian, opatrzonego symboliką trzech Kościołów (projekt obelisku winien być opracowany przez fachowców-plastyków z uwzględnieniem uwag konserwatorskich);

c) zaopatrzenie tak upamiętnionego dawnego cmentarza w tablice informacyjne, zawierające krótki rys jego dziejów oraz podstawowe przepisy porządkowe dla osób odwiedzających to miejsce.

             Ponieważ proponowane powyżej rozwiązanie uwzględnia interesy wszystkich zainteresowanych stron, prowadząc do rozwiązania nabrzmiałego konfliktu społecznego, jak też i pozwala upamiętnić jedną z wcale nie tak licznych pozostałości wielokulturowego Lublina par excellence – mamy nadzieję, że nasza propozycja spotka się z przychylnością władz miejskich, a Pana Prezydenta w szczególności.   

 Krótki komentarz: koncept nie ma daty, ponieważ powstał jako załącznik do pisma skierowanego do PPPP (zob. dok. nr 4 - poniżej). To współsygnowane przez trzy podmioty pismo zawiera, co warto podkreślić, postulat "odpowiedniej rekompensaty" dla PPPP za przejęcie przez Miasto części działki nr 40, wyrażony expressis verbis (we wniosku Parafii Greckokatolickiej do MPZP - zob. dok. nr 2 - o odszkodowaniu pisze się jako o "ewentualnym", ponieważ samo przejęcie terenu przez Miasto traktowane jest w tamtym wniosku jako "ewentualne") celem wyraźniejszego podkreślenia przez sygnatariuszy dobrej woli w stosunku do PPPP.



Dok. nr 4 - pismo przewodnie Parafii Greckokatolickiej w Lublinie, Parafii Rzymskokatolickiej pw. św. Mikołaja w Lublinie ("na Czwartku") oraz Stowarzyszenia Ochrony Miejsc Zapomnianych do Parafii Prawosławnej Przemienienia Pańskiego w Lublinie (10.X.2011)

       

                                                                                                Lublin, dnia 10 października 2011.

Parafia Greckokatolicka p.w. Narodzenia NMP

20-803 Lublin, al. Warszawska 71

Parafia Rzymskokatolicka p.w. Św. Mikołaja

20-124 Lublin, ul. Ks. M. Słowikowskiego 1

Stowarzyszenie Ochrony Miejsc Zapomnianych

[adres usuwam]

                                                                                           Parafia Prawosławna

                                                                                           Przemienienia Pańskiego

                                                                                           w  L u b l i n i e  

                  Przesyłając w załączeniu projekt naszego wspólnego pisma do Prezydenta Miasta Lublin

 w sprawie zagospodarowania działki nr 40 u zbiegu ulic Walecznych i Unickiej prosimy jednocześnie o ustosunkowanie się doń w przeciągu dwóch tygodni od dnia otrzymania. Brak reakcji uznamy za równoznaczny z wyrażeniem zgody na naszą propozycję – tym bardziej, że (jak łacno stwierdzić to może każdy bezstronny czytelnik) została ona opracowana nie tylko w duchu poszanowania dawnego cmentarza jako miejsca pochówków lublinian trzech wyznań, ale i z uwzględnieniem interesu Parafii Prawosławnej jako właściciela działki, a także Prawosławnego Domu Pomocy Społecznej i jego pensjonariuszy – użytkowników części objętej istniejącym obecnie ogrodzeniem.

                 Biorąc pod uwagę powyższe, liczymy na pozytywny odzew i współpracę Parafii Prawosławnej w we wspólnym dopracowaniu szczegółów upamiętnienia cmentarza, na którym wszak chowani byli także i wierni Kościoła prawosławnego.

Krótki komentarz: jak widać, sygnatariusze nie mieli zamiaru ani szkodzić interesom PPPP, ani nawet działać za jej plecami. W dobrej wierze zaproponowali PPPP porozumienie i współpracę - licząc, że podsunięcie PPPP rozwiązania pozwalającego wycofać się z afery "marketu na kościach" z twarzą i bez uszczerbku materialnego zaowocuje przyjęciem tej propozycji - jeśli nie expresse, to chociaż tacite. Za lojalność i dobrą wolę "wynagrodzeni" zostali wycinką drzew w sobotni ranek. Szkoda - i drzew, i szansy na polubowne załatwienie sprawy. Niech zatem chociaż powyższa publikacja zaświadczy przed światem, kto w tej sprawie wyciągał dłoń do zgody, a kto tę wyciągniętą dłoń demonstracyjnie zignorował.